Por un camiño de papel trazado sobre os mapas navegamos desde Palestina a Padrón guiados polo camiño de estrelas
Por un camiño de papel trazado sobre os mapas navegamos desde Palestina a Padrón guiados polo camiño de estrelas
Camiño de papel
e de estrelas
MUSEO MASSÓ
Exposición temporal
Esta experiencia dixital está optimizada para disfrutala na outra orientación, xira o teu dispositivo.
E para disfrutala ao 100%, accede dende unha pantalla grande de ordenador.
Camiño de papel
e de estrelas
MUSEO MASSÓ
Exposición temporal
Camiño de papel
e de estrelas
MUSEO MASSÓ
Exposición temporal
Por un camiño de papel trazado sobre os mapas navegamos desde Palestina a Padrón guiados polo camiño de estrelas
Por un camiño de papel trazado sobre os mapas navegamos desde Palestina a Padrón guiados polo camiño de estrelas
Un roteiro milenario que conecta o Mare Nostrum co Mare Océano
Conta a lenda que o corpo do apóstolo Santiago chegou desde Palestina a Galicia nunha singradura que durou sete días.
Por este roteiro marítimo que conecta o Mediterráneo oriental coa costa atlántica circularon, durante milenios, mercadorías e xentes dos tres continentes. Con elas viaxaban ideas e culturas que contribuíron á configuración de Europa.
Nesta exposición navegamos sobre os mapas e, con axuda dos libros, trazamos un camiño de papel e atracamos nalgúns dos portos que xurdiron ao longo deste roteiro.
O camiño de estrelas trazao no ceo a constelación da Vía Láctea, coñecida como Camiño de Santiago.
Os astros proporcionarannos as referencias para orientarnos no mar e guiarannos, como aos peregrinos e navegantes, na nosa travesía marítima.
Os astros proporcionarannos as referencias para orientarnos no mar e guiarannos, como aos peregrinos e navegantes, na nosa travesía marítima.
“Foi o mar o teu camiño e a túa senda a inmensidade das augas”.
Salmo de David, no Antigo testamento, citado no Códice Calixtino.
Un roteiro milenario que conecta o Mare Nostrum co Mare Océano
Conta a lenda que o corpo do apóstolo Santiago chegou desde Palestina a Galicia nunha singradura que durou sete días.
Por este roteiro marítimo que conecta o Mediterráneo oriental coa costa atlántica circularon, durante milenios, mercadorías e xentes dos tres continentes. Con elas viaxaban ideas e culturas que contribuíron á configuración de Europa.
Nesta exposición navegamos sobre os mapas e, con axuda dos libros, trazamos un camiño de papel e atracamos nalgúns dos portos que xurdiron ao longo deste roteiro.
O camiño de estrelas trazao no ceo a constelación da Vía Láctea, coñecida como Camiño de Santiago. Os astros proporcionarannos as referencias para orientarnos no mar e guiarannos, como aos peregrinos e navegantes, na nosa travesía marítima.
“Foi o mar o teu camiño e a túa senda a inmensidade das augas”.
Salmo de David, no Antigo testamento, citado no Códice Calixtino.
A lenda da Translación do corpo de Santiago
resolve a incongruencia do achado do sepulcro
resolve a incongruencia do achado do sepulcro
Segundo os textos máis antigos Santiago predicou en Palestina, onde sería degolado e enterrado. No século VII esténdese a idea da predicación en Hispania e, dous séculos despois, ten lugar o suposto achado do sepulcro en Compostela.
Con iso o Reino Astur pretendía lexitimarse como cabeza da igrexa na Península. O mesmo tempo, un novo centro de culto apostólico era unha boa estratexia papal para combater a expansión musulmá e a competencia da igrexa de Bizancio.
No século XI resólvese a incongruencia entre o lugar da morte e o da súa sepultura coa lenda da Translación milagrosa do seu corpo desde Palestina ata Compostela. A peregrinación vai adquirindo unha dimensión europea e, un século máis tarde, os camiños a Santiago cruzaban Europa.
A LENDA
A lenda da Translación do corpo de Santiago
resolve a incongruencia do achado do sepulcro
resolve a incongruencia do achado do sepulcro
Segundo os textos máis antigos Santiago predicou en Palestina, onde sería degolado e enterrado. No século VII esténdese a idea da predicación en Hispania e, dous séculos despois, ten lugar o suposto achado do sepulcro en Compostela.
Con iso o Reino Astur pretendía lexitimarse como cabeza da igrexa na Península. O mesmo tempo, un novo centro de culto apostólico era unha boa estratexia papal para combater a expansión musulmá e a competencia da igrexa de Bizancio.
No século XI resólvese a incongruencia entre o lugar da morte e o da súa sepultura coa lenda da Translación milagrosa do seu corpo desde Palestina ata Compostela. A peregrinación vai adquirindo unha dimensión europea e, un século máis tarde, os camiños a Santiago cruzaban Europa.
A LENDA
O Mediterráneo foi desde a prehistoria un mar de encontros e desencontros
Séculos antes de nosa era os fenicios, establecidos no que sería Palestina, destacaron como extraordinarios navegantes e comerciantes. Desde o Mediterráneo Oriental atravesaban o estreito de Xibraltar para aventurarse pola costa atlántica da península Ibérica. Durante a época do Imperio romano haberá un intenso fluxo comercial que conectará os tres continentes
Na Idade Media a expansión do islam convérteo nun espazo hostil. Co fin deste enfrontamento relixioso a conca mediterránea será a principal xeradora dunha economía na que se crean grandes fortunas grazas ao comercio de mercadorías de luxo asiáticas.
A expansión do Imperio turco-otomán, con capital en Constantinopla, bloqueará o roteiro cara Oriente, e a Europa Mediterránea comezará a mirar cara ao oeste.
* Fíxate na curiosa orientación do plano
MEDITERRÁNEO
O Mediterráneo foi desde a prehistoria un mar de encontros e desencontros
Séculos antes de nosa era os fenicios, establecidos no que sería Palestina, destacaron como extraordinarios navegantes e comerciantes. Desde o Mediterráneo Oriental atravesaban o estreito de Xibraltar para aventurarse pola costa atlántica da península Ibérica. Durante a época do Imperio romano haberá un intenso fluxo comercial que conectará os tres continentes
Na Idade Media a expansión do islam convérteo nun espazo hostil. Co fin deste enfrontamento relixioso a conca mediterránea será a principal xeradora dunha economía na que se crean grandes fortunas grazas ao comercio de mercadorías de luxo asiáticas.
A expansión do Imperio turco-otomán, con capital en Constantinopla, bloqueará o roteiro cara Oriente, e a Europa Mediterránea comezará a mirar cara ao oeste.
* Fíxate na curiosa orientación do plano
MEDITERRÁNEO
Os intereses comerciais desprazaranse desde o Mare Nostrum ao Mare Océano
O punto máis estratéxico no roteiro cara Occidente marcábano o estreito de Xibraltar, flanqueado polos promontorios coñecidos como as columnas de Hércules, e o porto de Cádiz, como un dos máis cobizados desde que fora fundado polos fenicios.
O éxito das expedicións en busca de novos roteiros comerciais polo Atlántico configura a partires do século XV unha economía mercantilista a nivel global. Os intereses comerciais desprazaranse desde o Mare Nostrum ao Mare Océano, con América e Asia Oriental como principais destinos.
Na costa máis hostil de Portugal, Lisboa no estuario do Tajo e Oporto, na desembocadura do Douro, ofrecían boas oportunidades para o comercio oceánico.
PENÍNSULA IBÉRICA
Os intereses comerciais desprazaranse desde o Mare Nostrum ao Mare Océano
O punto máis estratéxico no roteiro cara Occidente marcábano o estreito de Xibraltar, flanqueado polos promontorios coñecidos como as columnas de Hércules, e o porto de Cádiz, como un dos máis cobizados desde que fora fundado polos fenicios.
O éxito das expedicións en busca de novos roteiros comerciais polo Atlántico configura a partires do século XV unha economía mercantilista a nivel global. Os intereses comerciais desprazaranse desde o Mare Nostrum ao Mare Océano, con América e Asia Oriental como principais destinos.
Na costa máis hostil de Portugal, Lisboa no estuario do Tajo e Oporto, na desembocadura do Douro, ofrecían boas oportunidades para o comercio oceánico.
PENÍNSULA IBÉRICA
As rías galegas manteñen unha posición
estratéxica no roteiro atlántico
estratéxica no roteiro atlántico
As rías galegas xogaron un papel importante desde a prehistoria nos roteiros que conectaban o Mediterráneo cos territorios atlánticos ricos en metais, entre os que se atopaba Galicia.
Na ría de Arousa, “Iria Flavia en Padrón” tivo o seu pequeno episodio de gloria como porto de Compostela co arcebispo Xelmírez e a súa flotilla de galeras.
Vigo viviu un momento de prosperidade co Imperio romano. Sufriu despois o castigo das frotas viquingas, normandas, mesmo de naves que peregrinaban a Terra Santa, e os ataques dos corsarios turcos, ingleses, franceses e holandeses. A partir do século XVIII recupera a súa actividade mercantil grazas aos roteiros atlánticos.
Os seus portos non foron só escalas, senón tamén portos de partida da expansión oceánica.
GALICIA
As rías galegas manteñen unha posición
estratéxica no roteiro atlántico
estratéxica no roteiro atlántico
As rías galegas xogaron un papel importante desde a prehistoria nos roteiros que conectaban o Mediterráneo cos territorios atlánticos ricos en metais, entre os que se atopaba Galicia.
Na ría de Arousa, “Iria Flavia en Padrón” tivo o seu pequeno episodio de gloria como porto de Compostela co arcebispo Xelmírez e a súa flotilla de galeras.
Vigo viviu un momento de prosperidade co Imperio romano. Sufriu despois o castigo das frotas viquingas, normandas, mesmo de naves que peregrinaban a Terra Santa, e os ataques dos corsarios turcos, ingleses, franceses e holandeses. A partir do século XVIII recupera a súa actividade mercantil grazas aos roteiros atlánticos.
Os seus portos non foron só escalas, senón tamén portos de partida da expansión oceánica.
GALICIA
Santiago de Compostela foi a capital
dun poderoso señorío eclesiástico
dun poderoso señorío eclesiástico
O protagonismo relixioso de Compostela deu lugar a que durante séculos recibise o trato de cabeza do reino de Galicia, aínda que en realidade, A Coruña exercese como tal.
A praza do Obradoiro é un testemuño labrado en pedra do poder absoluto que exercía a igrexa na cidade e dos beneficios que obtiña da cobranza do Voto de Santiago. Este tributo, recadado en varios territorios peninsulares, non foi abolido ata 1812.
Ata o século XIX foi a capital do señorío do arcebispo. Despois da desamortización e a asunción de poderes por parte da administración do Estado, a cidade loitará por non perder ese protagonismo, pero non será ata a constitución da Comunidade Autónoma, no período democrático actual, cando logre o título de capital de Galicia.
COMPOSTELA
Santiago de Compostela foi a capital
dun poderoso señorío eclesiástico
dun poderoso señorío eclesiástico
O protagonismo relixioso de Compostela deu lugar a que durante séculos recibise o trato de cabeza do reino de Galicia, aínda que en realidade, A Coruña exercese como tal.
A praza do Obradoiro é un testemuño labrado en pedra do poder absoluto que exercía a igrexa na cidade e dos beneficios que obtiña da cobranza do Voto de Santiago. Este tributo, recadado en varios territorios peninsulares, non foi abolido ata 1812.
Ata o século XIX foi a capital do señorío do arcebispo. Despois da desamortización e a asunción de poderes por parte da administración do Estado, a cidade loitará por non perder ese protagonismo, pero non será ata a constitución da Comunidade Autónoma, no período democrático actual, cando logre o título de capital de Galicia.
COMPOSTELA
“E enseguida viu no ceo un camiño de estrelas”.
(Códice Calixtino, cap I. lib IV)
Os fenicios foron pioneiros en aplicar a observación astronómica para orientarse no mar e enfrontarse a longos traxectos afastados da costa e á navegación nocturna.
No Mediterráneo era fácil avistar referencias na costa. Por iso as técnicas de navegación eran básicas ata que se inicia a navegación oceánica a finais da Idade Media.
Entón a navegación astronómica adquire gran desenvolvemento e complexidade. Os coñecementos sobre o movemento aparente dos astros e os cálculos da súa posición respecto do horizonte permitirán determinar a posición do barco e do punto de destino na inmensidade do océano.
Para iso será necesario dispoñer de táboas precisas coa posición cambiante dos astros, instrumentos como o astrolabio e as cartas de navegación.
“E enseguida viu no ceo un camiño de estrelas”.
(Códice Calixtino, cap I. lib IV)
Os fenicios foron pioneiros en aplicar a observación astronómica para orientarse no mar e enfrontarse a longos traxectos afastados da costa e á navegación nocturna.
No Mediterráneo era fácil avistar referencias na costa. Por iso as técnicas de navegación eran básicas ata que se inicia a navegación oceánica a finais da Idade Media.
Entón a navegación astronómica adquire gran desenvolvemento e complexidade. Os coñecementos sobre o movemento aparente dos astros e os cálculos da súa posición respecto do horizonte permitirán determinar a posición do barco e do punto de destino na inmensidade do océano.
Para iso será necesario dispoñer de táboas precisas coa posición cambiante dos astros, instrumentos como o astrolabio e as cartas de navegación.
Moitas grazas pola visita!
Aínda que esto non é todo,
recorda que o mellor te agarda no Museo Massó:
Ofrecémosche unha experiencia única de
navegación guiándote polas estrelas
navegación guiándote polas estrelas
Moitas grazas pola visita!
Aínda que esto non é todo,
recorda que o mellor te agarda no Museo Massó:
Ofrecémosche unha experiencia única de
navegación guiándote polas estrelas
navegación guiándote polas estrelas
Orixinal do século XVI
Ilustración da lenda da Translación do corpo de Santiago Apóstolo.
Museo Massó. Doazón de Isabel Massó de Ariza
Lopo Homen, Jorge e Pedro Reinel e Antonio de Holanda (Impreso en Lisboa), 1519
Portulano do Mediterráneo do Atlas Miller (Edición facsímile)
Museo Massó.
Os portulanos son os primeiros mapas medievais que se basean no coñecemento xeográfico real e supoñen o inicio da cartografía científica. Son representacións gráficas do litoral mediterráneo coa situación precisa dos portos e a dirección dos ventos, esenciáis para a navegación a vela.
Ata o século XII esta información estaba recollida por escrito nos libros portulanos. O seu desenvolvemento, coa incorporación de máis información para facilitar a navegación, dará lugar ás cartas náuticas.
Os portulanos son os primeiros mapas medievais que se basean no coñecemento xeográfico real e supoñen o inicio da cartografía científica. Son representacións gráficas do litoral mediterráneo coa situación precisa dos portos e a dirección dos ventos, esenciáis para a navegación a vela.
Ata o século XII esta información estaba recollida por escrito nos libros portulanos. O seu desenvolvemento, coa incorporación de máis información para facilitar a navegación, dará lugar ás cartas náuticas.
Manuel Escacena de la Rosa, 1960
Maqueta realizada en prata da nao Santa María
Museo Massó. Doazón de Pilar Chantrel
A nao é a embarcación mais común nas representacións do século XV da Translación do corpo de Santiago. En plena Era dos Descubrimentos foi deseñada para navegar polo océano, xa sen remeiros, con tres paus e cun casco de maior altura e capacidade. Vai substituír ás tradicionáis galeras do Mediterráneo e convértese nun símbolo de progreso e modernidade.
Inicialmente a Santa María era unha nave comercial chamada La Gallega, ata que foi alugada por Cristóbal Colón como nave capitá o fronte das carabelas La Pinta e La Niña.
A nao é a embarcación mais común nas representacións do século XV da Translación do corpo de Santiago. En plena Era dos Descubrimentos foi deseñada para navegar polo océano, xa sen remeiros, con tres paus e cun casco de maior altura e capacidade. Vai substituír ás tradicionáis galeras do Mediterráneo e convértese nun símbolo de progreso e modernidade.
Inicialmente a Santa María era unha nave comercial chamada La Gallega, ata que foi alugada por Cristóbal Colón como nave capitá o fronte das carabelas La Pinta e La Niña.
Século XIX
Maqueta-Exvoto de pinaza catalá
Museo Massó.
A pinaza é unha embarcación derivada das históricas galeras mediterráneas que se xeneralizan desde a expansión do Imperio romano.
As galeras galegas da flotilla do arcebispo Xelmírez aparecen en As Partidas de Alfonso X co nome de pinazas (elaboradas de madeira de piñeiro). Máis pequenas que as galeras, eran embarcacións de pesca e de mercadorías que, en ocasións, podían saír a navegar en mar aberto.
A pinaza é unha embarcación derivada das históricas galeras mediterráneas que se xeneralizan desde a expansión do Imperio romano.
As galeras galegas da flotilla do arcebispo Xelmírez aparecen en As Partidas de Alfonso X co nome de pinazas (elaboradas de madeira de piñeiro). Máis pequenas que as galeras, eran embarcacións de pesca e de mercadorías que, en ocasións, podían saír a navegar en mar aberto.
Hartman Schedel. (Editado en Nuremberg), 1493.
Exemplar incunable con ilustraciones gravadas por M. Wohlgemut e W. Pleydenwurff.
Exemplar incunable con ilustraciones gravadas por M. Wohlgemut e W. Pleydenwurff.
Líber Chronicarum coa ilustración da degolación de Santiago
Museo Massó.
O Liber Chronicarum narra a historia universal dende unha perspectiva cristiá, integrando os relatos bíblicos e as lendas dos santos cos feitos históricos.
Considérase o maior alarde dos inicios da imprenta xa que contén 1.806 imaxes gravadas, boa parte delas realizados polo mestre de Durero, o artista Wohlgemut. O episodio dedicado ao apóstolo Santiago está ilustrado coa escena da degolación.
O Liber Chronicarum narra a historia universal dende unha perspectiva cristiá, integrando os relatos bíblicos e as lendas dos santos cos feitos históricos.
Considérase o maior alarde dos inicios da imprenta xa que contén 1.806 imaxes gravadas, boa parte delas realizados polo mestre de Durero, o artista Wohlgemut. O episodio dedicado ao apóstolo Santiago está ilustrado coa escena da degolación.
Monxe Martinus do Mosteiro de Sahagún, 1086
Mapamundi coa misión apostólica que ilustra o Beato da Catedral do Burgo de Osma (Edición facsímile)
Museo Massó. Donación de Antonio Massó de Ariza.
O Beato de Liébana e o seu mapamundi simbólico, no que se identifican os territorios onde predicaron os apóstolos, contribuiu a asentar a tradición da predicación de Santiago na Península dende o século VII.
No exemplar de Osma represéntanse os lugares nos que se veneran as súas sepulturas, destacando o templo compostelán, inclusive por enrriba do de San Pedro de Roma.
Tamén Galicia cobra un maior protagonismo polo seu tamaño e a representación dos elementos que a identifican: a Torre de Hércules e o peixe máis grande, como referencia á abundancia do peixe nas rías. Esto deu lugar a supoñer que existe unha versión anterior realizada en Compostela.
O Beato de Liébana e o seu mapamundi simbólico, no que se identifican os territorios onde predicaron os apóstolos, contribuiu a asentar a tradición da predicación de Santiago na Península dende o século VII.
No exemplar de Osma represéntanse os lugares nos que se veneran as súas sepulturas, destacando o templo compostelán, inclusive por enrriba do de San Pedro de Roma.
Tamén Galicia cobra un maior protagonismo polo seu tamaño e a representación dos elementos que a identifican: a Torre de Hércules e o peixe máis grande, como referencia á abundancia do peixe nas rías. Esto deu lugar a supoñer que existe unha versión anterior realizada en Compostela.
O orixinal é unha pintura anónima do século XV do Museo Diocesano de Camerino (Italia)
Reprodución impresa da táboa dun retablo coa lenda da Translación do corpo de Santiago
Museo Massó.
Represéntanse superpostas as distintas escenas da lenda: a chegada do barco, o desembarco do corpo, a colocación na pedra que adopta a forma dun sartego, o traslado a Compostela nun carro de bois e a chegada ao palacio da raíña Lupa.
Ademáis incorpora o milagre do cabaleiro das cunchas que, como a lenda da Translación, xa fora relatada no século XII no Códice Calixtino.
Represéntanse superpostas as distintas escenas da lenda: a chegada do barco, o desembarco do corpo, a colocación na pedra que adopta a forma dun sartego, o traslado a Compostela nun carro de bois e a chegada ao palacio da raíña Lupa.
Ademáis incorpora o milagre do cabaleiro das cunchas que, como a lenda da Translación, xa fora relatada no século XII no Códice Calixtino.
Pascual Munoa, cara 1940
Maqueta do navío San Juan Nepomucemo que participou na Batalla de Trafalgar
Museo Massó.
Jacobos Tirinus. (Impreso en Venecia), 1730.
Terra Santa, ilustración do libro Angustiorem forman redacta ex variis autoribus a multis erroribus expurgata
Museo Massó.
O mapa describe a porción de territorio que se estende desde Siria ata Exipto, e incorpora a liña de costa coa rosa dos ventos e coas liñas dos rumbos.
Ilústrase coa representación de monumentos e obxectos sacros da relixión hebraica e no centro o plano da cidade de Xerusalén.
A disputa bélica entre cristiáns e musulmáns pola conquista da cidade Santa prolongouse 195 anos e converteu o Mediterráneo nun mar hostil.
O mapa describe a porción de territorio que se estende desde Siria ata Exipto, e incorpora a liña de costa coa rosa dos ventos e coas liñas dos rumbos.
Ilústrase coa representación de monumentos e obxectos sacros da relixión hebraica e no centro o plano da cidade de Xerusalén.
A disputa bélica entre cristiáns e musulmáns pola conquista da cidade Santa prolongouse 195 anos e converteu o Mediterráneo nun mar hostil.
Elaborado na Escola de cartografía de Dieppe (Francia), 1547
Atlas Vallard (Edición facsímile)
Museo Massó.
É un atlas de portulanos do “Vello e do Novo Mundo” no que, como era habitual, o sur sitúase na parte superior e o norte na inferior. Destaca pola rica decoración con rosas dos ventos xa sinalando o norte, galeras, monstros mariños e a representación de escenas da vida cotiá dos territorios cartografados.
O seu antecesor foi o Atlas Miller, elaborado 28 anos antes en Portugal, nunha época na que a cartografía marítima era unha arma estratéxica de primeira orde.
É un atlas de portulanos do “Vello e do Novo Mundo” no que, como era habitual, o sur sitúase na parte superior e o norte na inferior. Destaca pola rica decoración con rosas dos ventos xa sinalando o norte, galeras, monstros mariños e a representación de escenas da vida cotiá dos territorios cartografados.
O seu antecesor foi o Atlas Miller, elaborado 28 anos antes en Portugal, nunha época na que a cartografía marítima era unha arma estratéxica de primeira orde.
Anónimo, 1840
Vista de Nápoles desde Polisipo
Museo Massó.
Na Idade Moderna as grandes cidades portuarias marítimas convértense en auténticos baluartes defensivos.
A invención das armas de fogo que incorporan os buques de guerra, piratas e corsarios, supoñen unha nova ameaza. Nápoles pronto vai equiparse coas defensas e instalacións precisas. No século XVIII era xa unha cidade portuaria modélica: á muralla medieval se lle van sumando os tres castelos defensivos, unha torre vixía, un arsenal para construcción e reparación de barcos, aduana, almacéns e unha linterna que iluminaba a entrada e saída do porto.
Na Idade Moderna as grandes cidades portuarias marítimas convértense en auténticos baluartes defensivos.
A invención das armas de fogo que incorporan os buques de guerra, piratas e corsarios, supoñen unha nova ameaza. Nápoles pronto vai equiparse coas defensas e instalacións precisas. No século XVIII era xa unha cidade portuaria modélica: á muralla medieval se lle van sumando os tres castelos defensivos, unha torre vixía, un arsenal para construcción e reparación de barcos, aduana, almacéns e unha linterna que iluminaba a entrada e saída do porto.
Séculos XVIII-XIX
Azulexo de fabricación portuguesa coa representación dun galeón
Museo Massó.
Séculos XVII-XVIII
Azulexo fabricado en Cataluña coa representación dunha galera
Museo Massó.
Séculos XVII-XVIII
Azulexo fabricado en Portugal coa representación dunha galera
Museo Massó.
Jean de Petit e Johann Friedich (editores); Homann (xeógrafo). (Impresa en Nuremberg), cara 1730.
Nova carta náutica da Illa de Cádiz e o estreito de Xibraltar
Museo Massó.
Cádiz e o estreito de Xibraltar foron, pola súa posición estratéxica entre o Atlántico e o Mediterráneo, unha das áreas da península Ibérica máis cartografiadas.
Os seus portos xogaron un papel destacado ao longo da Historia, desde a Idade do Bronce ata a actualidade.
Atravesar o Estreito requería de certo grao de pericia, pois mentres unha corrente superficial flúe cara ao leste desde o Atlántico otra flúe desde o Mediterráneo a maior profundidade.
Na antigüedade, cando o vendaval sopraba con forza, os barcos mercantes que procedían do Mediterráneo refuxiábanse en Málaga e trasportaban a mercancía por terra para alcanzar a costa atlántica.
Cádiz e o estreito de Xibraltar foron, pola súa posición estratéxica entre o Atlántico e o Mediterráneo, unha das áreas da península Ibérica máis cartografiadas.
Os seus portos xogaron un papel destacado ao longo da Historia, desde a Idade do Bronce ata a actualidade.
Atravesar o Estreito requería de certo grao de pericia, pois mentres unha corrente superficial flúe cara ao leste desde o Atlántico otra flúe desde o Mediterráneo a maior profundidade.
Na antigüedade, cando o vendaval sopraba con forza, os barcos mercantes que procedían do Mediterráneo refuxiábanse en Málaga e trasportaban a mercancía por terra para alcanzar a costa atlántica.
Andrés García de Céspedes, (Impreso en Madrid), 1606
Portada ilustrada coas columnas de Hércules e o lema da monarquía española “Plus ultra” do libro Rexemento de navegación
Museo Massó.
As antigas culturas do Mediterráneo situaban o fin do Mundo coñecido no estreito de Xibraltar. Flanqueado por dous peñóns, o incorporan á súa mitoloxía como as columnas de Hércules. Máis alá do “Mare océano” non había nada, o que en latín significa a expresión: “Non plus ultra”. Carlos V, atraído pola grandeza do antigo Imperio romano, incorpora a súa simboloxía imperial o mito das columnas de Hércules e “Plus ultra” (máis alá), como lema dese novo imperio cuxas fronteiras traspasaban o océano.
As antigas culturas do Mediterráneo situaban o fin do Mundo coñecido no estreito de Xibraltar. Flanqueado por dous peñóns, o incorporan á súa mitoloxía como as columnas de Hércules. Máis alá do “Mare océano” non había nada, o que en latín significa a expresión: “Non plus ultra”. Carlos V, atraído pola grandeza do antigo Imperio romano, incorpora a súa simboloxía imperial o mito das columnas de Hércules e “Plus ultra” (máis alá), como lema dese novo imperio cuxas fronteiras traspasaban o océano.
Alfred Guedson, século XIX
Vista topográfica da Baía de Cádiz
Museo Massó.
Esta baía é unha zona estratéxica no paso do Atlántico ao Mediterráneo a nivel comercial e de control do territorio dende fai miles de anos, nela concéntranse os portos de Cádiz, San Fernando, Santa María e Rota.
Dende o reinado de Felipe II fóronse construíndo defensas ata convertila nunha das prazas fortes máis inexpugnables do mundo.
Esta baía é unha zona estratéxica no paso do Atlántico ao Mediterráneo a nivel comercial e de control do territorio dende fai miles de anos, nela concéntranse os portos de Cádiz, San Fernando, Santa María e Rota.
Dende o reinado de Felipe II fóronse construíndo defensas ata convertila nunha das prazas fortes máis inexpugnables do mundo.
S. Bellin (Impresa en Paris), 1776-1800
Carta náutica das costas de Portugal e parte de España
Museo Massó.
Anónimo, 1750
Vista do porto de Lisboa
Museo Massó.
O porto de Lisboa foi, durante os séculos XV e XVI pioneiro na carreira polos descubrimentos, cando Portugal se convertiu nunha potencia naval e na sede dos principáis avances en materia de navegación.
Posteriormente, como metrópole colonial e co desenvolvemento do comercio marítimo, este porto seguirá tendo un peso especial nos roteiros transoceánicos.
O porto de Lisboa foi, durante os séculos XV e XVI pioneiro na carreira polos descubrimentos, cando Portugal se convertiu nunha potencia naval e na sede dos principáis avances en materia de navegación.
Posteriormente, como metrópole colonial e co desenvolvemento do comercio marítimo, este porto seguirá tendo un peso especial nos roteiros transoceánicos.
Anónimo, cara o 1790
Sitio de Xibraltar polas armadas francesa e española
Museo Massó.
Fernando Ojea. (Impreso en Amberes), 1612.
Mapa de Galicia incluído na Descrición do Reino de Galicia
Museo Massó.
Pascasio de Seguin (Impreso en México), 1750
Alegoría do reino de Galicia na portada do libro Galicia, Reino de Cristo Sacramentado
Museo Massó.
Anónimo, século XIX
Exvoto mariñeiro coa Translación do corpo de Santiago
Museo Massó.
Representa a chegada milagrosa en barca do corpo de Santiago a Iria Flavia (Padrón). A maior parte das representacións deste episodio da lenda xacobea realízase entre os séculos XII e XVI, e resulta excepcional a súa presencia na arte popular.
Estes dos feitos, e a interpretación que o autor realiza do escenario en clave mariñeira cunha embarcación e porto pesqueiro, outórganlle ao noso exvoto, cando menos, un carácter particular.
Representa a chegada milagrosa en barca do corpo de Santiago a Iria Flavia (Padrón). A maior parte das representacións deste episodio da lenda xacobea realízase entre os séculos XII e XVI, e resulta excepcional a súa presencia na arte popular.
Estes dos feitos, e a interpretación que o autor realiza do escenario en clave mariñeira cunha embarcación e porto pesqueiro, outórganlle ao noso exvoto, cando menos, un carácter particular.
Johannes van Keulen y Claas Jansz Vooght. (Impreso en Ámsterdam), 1698.
Carta náutica das Rías Baixas no atlas Da nova e relumbrante facho da mar
Museo Massó.
Este atlas náutico, constituído por varios volumes, converteuse a finais do século XVII nun éxito editorial.
Foi o primeiro que incorporou todas as costas do mundo.
Este atlas náutico, constituído por varios volumes, converteuse a finais do século XVII nun éxito editorial.
Foi o primeiro que incorporou todas as costas do mundo.
Realizadas por José Mª Massó García, cara o 1975
Maquetas da frota de galeras do arcebispo Xelmírez
Museo Massó.
Galicia, para facer fronte aos ataques marítimos normandos e musulmás, solo dispuña de pequenas embarcacións de pesca e de comercio costeiro. O arcebispo de Compostela, Diego Xelmírez, trouxo a principios do século XII a dous constructores de galeras italianos para crear a súa propia armada defensiva. A base estaría en Iria Flavia (Padrón), porto natural de Santiago, e sería a primeira frota de certa entidade dentro do Reino de Castela e León.
Galicia, para facer fronte aos ataques marítimos normandos e musulmás, solo dispuña de pequenas embarcacións de pesca e de comercio costeiro. O arcebispo de Compostela, Diego Xelmírez, trouxo a principios do século XII a dous constructores de galeras italianos para crear a súa propia armada defensiva. A base estaría en Iria Flavia (Padrón), porto natural de Santiago, e sería a primeira frota de certa entidade dentro do Reino de Castela e León.
Nicolás Taboada e Leal (Impreso en Santiago), 1840
Cidade e porto de Vigo no libro Descripción topográfico-histórica da cidade de Vigo
Museo Massó.
A posición estratéxica das rías galegas consolídase a partir do século XVI debido aos enfrontamentos entre as potencias europeas e os ataques corsarios. A pesar diso, apenas se inviste na construción de defensas e equipamento portuario. Só Vigo, a diferenza doutros portos galegos, dispoñía xa dun peirao de pedra na punta da Laxe.
Pero as súas expectativas vense truncadas polo apoio que outorga a Coroa aos portos de Baiona e A Coruña. No século XVIII, coa nova política comercial, recupera a súa posición, e no século XIX, a industria pesqueira sitúao en primeira posición.
A posición estratéxica das rías galegas consolídase a partir do século XVI debido aos enfrontamentos entre as potencias europeas e os ataques corsarios. A pesar diso, apenas se inviste na construción de defensas e equipamento portuario. Só Vigo, a diferenza doutros portos galegos, dispoñía xa dun peirao de pedra na punta da Laxe.
Pero as súas expectativas vense truncadas polo apoio que outorga a Coroa aos portos de Baiona e A Coruña. No século XVIII, coa nova política comercial, recupera a súa posición, e no século XIX, a industria pesqueira sitúao en primeira posición.
Sánchez Gallego, 1992
Panel didáctico da Ruta xacobea do Mar de Arousa e Ulla
Museo Massó.
Laxeiro, 1982
Autorretrato de Laxeiro como peregrino compostelán
Museo Massó. Doazón dos herdeiros de Amalia Bolíbar Sequeiros
De Pedro de Cabrera, Comandante do Tercio de Vigo, ao oficial da armada Jacinto Amieva, en Vigo, 1824
Carta na que se comunica a decisión real do restablecemento de Santiago de Compostela como capital do reino de Galicia
Museo Massó.
Esta orde pretendía castigar á cidade da Coruña que apoiara o pronunciamento liberal de Porlier en 1815 e a revolución de 1820.
A restitución da capital a A Coruña en 1832 será consecuencia da asunción do poder pola raíña Mª Cristina de Borbón. A nai de Isabel II buscaba o apoio dos moderados fronte á oposición dos conservadores, que se negaban a derrogar a Lei Sálica que impedía ás mulleres herdar o trono.
Esta orde pretendía castigar á cidade da Coruña que apoiara o pronunciamento liberal de Porlier en 1815 e a revolución de 1820.
A restitución da capital a A Coruña en 1832 será consecuencia da asunción do poder pola raíña Mª Cristina de Borbón. A nai de Isabel II buscaba o apoio dos moderados fronte á oposición dos conservadores, que se negaban a derrogar a Lei Sálica que impedía ás mulleres herdar o trono.
Valladolid, 1521
Constitucións do Gran Hospital Real de Santiago de Galicia feitas polo Señor Emperador Carlos Quinto
Museo Massó. Depósito de Isabel Massó de Ariza
Juan Gil Cañellas (Editado en Oviedo), 1933
Cromos de Santiago no álbum As belezas de Galicia. España turística e monumental
Museo Massó.
Orixinal de fináis do século XVI depositado no Museo do Mar de Galicia
Reprodución dun astrolabio mariño achado na ría de Viveiro
Museo Massó. Reprodución realizada por Arte Bronce
O astrolabio foi ata finais do século XVII o instrumento fundamental para orientarse en alta mar.
Con él Colón atravesou o Atlántico e a expedición de Magallanes deu por primeira vez a volta ao mundo.
En 2021 a Federación Española de Actividades Subacuáticas recuperou un astrolabio na ría de Viveiro. Trátase dun descubrimento extraordinario xa que só se coñecen 108, e o de Viveiro é o único achado en Galicia.
O astrolabio foi ata finais do século XVII o instrumento fundamental para orientarse en alta mar.
Con él Colón atravesou o Atlántico e a expedición de Magallanes deu por primeira vez a volta ao mundo.
En 2021 a Federación Española de Actividades Subacuáticas recuperou un astrolabio na ría de Viveiro. Trátase dun descubrimento extraordinario xa que só se coñecen 108, e o de Viveiro é o único achado en Galicia.
Dionisio Macarte y Díaz (Impreso en Madrid), 1801
Cartas astronómicas do libro Leccións de navegación ou principios necesarios á ciencia do Piloto...
Museo Massó.
