#: locale=es
## Acción
### URL
LinkBehaviour_FB0A0220_DDEC_9757_41C1_7B1970AEE8F2.source = http://fundacionoteropedrayo.org/
LinkBehaviour_DD282CC1_8D46_03F3_41C6_7F78C1314D91.source = http://fundacionoteropedrayo.org/
LinkBehaviour_C36A0418_D7A2_B1A1_4174_D85E4DDB737B.source = http://fundacionoteropedrayo.org/
LinkBehaviour_C2CA52C2_D7A7_B6A0_41E6_41D780D03392.source = http://fundacionoteropedrayo.org/
LinkBehaviour_FB9E69B2_DDEC_74BA_41C1_08D050171E41.source = http://fundacionoteropedrayo.org/
LinkBehaviour_CEADAEFC_C543_1763_41D3_30B0EA87B5A6.source = http://galicia-nortept.xunta.es/
LinkBehaviour_DC284473_906B_7872_41BB_36B5B52BEF2A.source = https://nortear.gnpaect.eu/
LinkBehaviour_CEB36EFC_C543_1763_41D3_40431961E41A.source = https://www.culturanorte.gov.pt/
WebFrame_E6414DD1_FA50_DC46_41B8_6C256A1A6EA4.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m14!1m8!1m3!1d891.771687363866!2d-8.542866132328141!3d42.87882165810312!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2efe46f18c15e9%3A0x2bebf6110bba8cd8!2sFacultade%20de%20Xeograf%C3%ADa%20e%20Historia%20-%20USC!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1615802656421!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E62D45D4_FBB1_AC4E_41E4_FF7AE500D21B.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d1039.406059726597!2d-7.864505205554391!3d42.331300369155926!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2ffec8d796d5cf%3A0x6d20e615132acf4b!2zWGFyZMOtbiBkbyBQb3PDrW8!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1623408552467!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E17CB6C1_FA50_EC46_41D2_5434F31C1ADB.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d150.0061211615295!2d-7.864194177942351!3d42.33739885586859!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0x0%3A0x493672ecb3f55887!2sPraza%20Eironci%C3%B1o%20dos%20Cabaleiros%2C%2032005%20Ourense!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1602673208076!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E6E8A95C_FA50_E47E_41EA_BAD35B9CCD8C.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d1512.2061599289225!2d-7.976455973419294!3d42.36490290889455!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2ff195a8013841%3A0xea1c30c7e79ae8b6!2sCruceiro%20del%20Pazo%20de%20Campo!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1615802693475!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E69C475C_FA51_6C7E_41B6_ECEEE6EFA112.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d1799.156324399123!2d-7.861478266840917!3d42.33589900618903!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2ffec66dbf97b1%3A0x723df2daa655952a!2sCemiterio%20de%20San%20Francisco!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1615464978506!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E613613D_FA51_A43E_41E2_F72C95F3EAEC.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d252.27848409515303!2d-7.863598556224317!3d42.337582067974175!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2ffec8f9171aeb%3A0x2990602ff076d9ec!2sR%C3%BAa%20da%20Paz%2C%2025%2C%2032005%20Ourense!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1602672335524!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E60A389B_FA50_A4FA_41C1_725192403C22.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d300.0113642732447!2d-7.863598556226087!3d42.33758290112058!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2ffec8f7eba5bb%3A0xa7dbe618d5e2243f!2sPlaza%20del%20Hierro%2C%20Orense%2C%20Ourense!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1602672435666!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E6B83B8C_FA57_64DE_41C3_A18FD4FFCF8E.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d318.0465907565758!2d-7.862391969755118!3d42.336357461170344!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2ffec8bc94422d%3A0x307fa0fcab750d40!2sMonumento%20a%20Ram%C3%B3n%20Otero!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1615464895970!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E6D0BD6C_FA50_FC5E_417A_184328298B5A.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d378.22798246755315!2d-7.863843625973315!3d42.33557368747772!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2ffec8d3cd1e3f%3A0xed719460a047e15e!2sIgrexa%20de%20Santa%20Mar%C3%ADa%20Nai!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1615464784913!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E14D425E_FA50_E47A_41E0_0199536CE020.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d504.57281200568855!2d-7.864334091109461!3d42.33560737221047!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0x0%3A0x2d1284fe5ab15ef0!2sConcello%20de%20Ourense!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1602673319955!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E1578464_FA53_6C4E_41C8_CC07D6620C3F.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d530.2676136268126!2d-8.544039800709104!3d42.87684387748284!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2efe4756aae5d3%3A0x8759534b3515dd97!2sCompostela%20Hotel!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1615802599115!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E6926486_FA51_ECCA_41E7_5A093F0DDC02.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d534.8595134132224!2d-7.86654898945678!3d42.339762503610594!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2ffe91024cf893%3A0xbff27249f7fe01bf!2sHotel%20Mi%C3%B1o%201%20estrella!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1615464564490!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E633B026_FA50_A3CA_41D9_EC41B5B32B74.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d635.7959432571672!2d-7.975551761416948!3d42.36573550369021!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2ff0bbe5146543%3A0x7f826e513fb4f4b5!2sIgrexa%20de%20San%20Pedro%20de%20Trasalba!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1623408416317!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E6BAA9E8_FA53_A446_41B9_BD1CA7606339.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d756.498097394062!2d-7.864161020596441!3d42.332070844088015!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2ffec90eda0ec3%3A0x37999e083f6ba85f!2sInstituto%20de%20Educaci%C3%B3n%20Secundaria%20Ram%C3%B3n%20Otero%20Pedrayo!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1615465036203!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E692635F_FA51_E47A_41C7_DB0993281F8E.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d817.6086237389277!2d-7.976740511871852!3d42.363896998692745!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0x0%3A0x0!2zNDLCsDIxJzUwLjAiTiA3wrA1OCczNC4zIlc!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1634803624885!5m2!1ses!2ses
WebFrame_E6F7B675_FA51_AC4E_41D5_665456192E5C.url = https://www.google.com/maps/embed?pb=!1m18!1m12!1m3!1d891.7763042564318!2d-8.544493376667896!3d42.878502205851106!2m3!1f0!2f0!3f0!3m2!1i1024!2i768!4f13.1!3m3!1m2!1s0xd2efe46cafb3987%3A0x617bbe9f7a54e071!2sCaf%C3%A9%20Casino!5e1!3m2!1ses!2ses!4v1615802542170!5m2!1ses!2ses
LinkBehaviour_CEAC2EFC_C543_1763_41E0_4BFDAF8B775B.source = https://www.poctep.eu/
LinkBehaviour_CEADBEFC_C543_1763_41E6_887FF10B183D.source = https://www.portugal.gov.pt/pt/gc22
LinkBehaviour_CEB37EFC_C543_1763_4187_AAAD81FF12E3.source = https://www.xunta.gal/portada
LinkBehaviour_CEAC0EFC_C543_1763_41DD_99DD792C61A6.source = https://xacobeo2021.caminodesantiago.gal/es/inicio
## Media
### Imágen
imlevel_0AA9710E_1B1A_8F9F_41B4_5F6966068187.url = media/popup_C842A09A_ECE0_54BB_41D6_9BB914C2599A_es_0_0.jpg
imlevel_0AA9710E_1B1A_8F9F_41B4_5F6966068187.url = media/popup_C842A09A_ECE0_54BB_41D6_9BB914C2599A_es_0_0.jpg
imlevel_0AA9410E_1B1A_8F9F_41A3_093E0A0B2EE1.url = media/popup_C842A09A_ECE0_54BB_41D6_9BB914C2599A_es_0_1.jpg
imlevel_0AA9410E_1B1A_8F9F_41A3_093E0A0B2EE1.url = media/popup_C842A09A_ECE0_54BB_41D6_9BB914C2599A_es_0_1.jpg
imlevel_0AA9A10E_1B1A_8F9F_41B9_97B3D8BF3BCD.url = media/popup_C842A09A_ECE0_54BB_41D6_9BB914C2599A_es_0_2.jpg
imlevel_0AA9A10E_1B1A_8F9F_41B9_97B3D8BF3BCD.url = media/popup_C842A09A_ECE0_54BB_41D6_9BB914C2599A_es_0_2.jpg
imlevel_0AA8F132_1B1A_8F87_41A1_12AE2D69B76F.url = media/popup_C87E05C4_ECA0_BC8F_41E0_C6D9DC9470F9_es_0_0.jpg
imlevel_0AA8F132_1B1A_8F87_41A1_12AE2D69B76F.url = media/popup_C87E05C4_ECA0_BC8F_41E0_C6D9DC9470F9_es_0_0.jpg
imlevel_0AA8C133_1B1A_8F85_41B2_DB3B8FC05B71.url = media/popup_C87E05C4_ECA0_BC8F_41E0_C6D9DC9470F9_es_0_1.jpg
imlevel_0AA8C133_1B1A_8F85_41B2_DB3B8FC05B71.url = media/popup_C87E05C4_ECA0_BC8F_41E0_C6D9DC9470F9_es_0_1.jpg
imlevel_0AA8B11F_1B1A_8FBD_41B1_57E1691217FD.url = media/popup_C937F452_ECE1_D38B_41E0_88607EC55419_es_0_0.jpg
imlevel_0AA8B11F_1B1A_8FBD_41B1_57E1691217FD.url = media/popup_C937F452_ECE1_D38B_41E0_88607EC55419_es_0_0.jpg
imlevel_0AAEA120_1B1A_8F83_4189_8DFE1B4AC9C4.url = media/popup_C937F452_ECE1_D38B_41E0_88607EC55419_es_0_1.jpg
imlevel_0AAEA120_1B1A_8F83_4189_8DFE1B4AC9C4.url = media/popup_C937F452_ECE1_D38B_41E0_88607EC55419_es_0_1.jpg
imlevel_0AA940AA_1B1A_8E87_41B7_5B2678F1ADBE.url = media/popup_CA408A86_ECA3_B48B_41DF_FFE52481CCCC_es_0_0.jpg
imlevel_0AA940AA_1B1A_8E87_41B7_5B2678F1ADBE.url = media/popup_CA408A86_ECA3_B48B_41DF_FFE52481CCCC_es_0_0.jpg
imlevel_0AA9D0EB_1B1A_8E85_418A_4A899BD4E1A4.url = media/popup_CA82366D_ECA1_BF99_41E4_A3EC95F7573A_es_0_0.jpg
imlevel_0AA9D0EB_1B1A_8E85_418A_4A899BD4E1A4.url = media/popup_CA82366D_ECA1_BF99_41E4_A3EC95F7573A_es_0_0.jpg
imlevel_0AA820EB_1B1A_8E85_41B0_15AF6CFD224E.url = media/popup_CA82366D_ECA1_BF99_41E4_A3EC95F7573A_es_0_1.jpg
imlevel_0AA820EB_1B1A_8E85_41B0_15AF6CFD224E.url = media/popup_CA82366D_ECA1_BF99_41E4_A3EC95F7573A_es_0_1.jpg
imlevel_0AA900FB_1B1A_8E85_41BA_D34B1628C2A3.url = media/popup_CB2C6C43_ECA0_D389_41BA_DE64D8A2578D_es_0_0.jpg
imlevel_0AA900FB_1B1A_8E85_41BA_D34B1628C2A3.url = media/popup_CB2C6C43_ECA0_D389_41BA_DE64D8A2578D_es_0_0.jpg
imlevel_0AAE00FC_1B1A_8E83_41B1_B3780585C62B.url = media/popup_CB2C6C43_ECA0_D389_41BA_DE64D8A2578D_es_0_1.jpg
imlevel_0AAE00FC_1B1A_8E83_41B1_B3780585C62B.url = media/popup_CB2C6C43_ECA0_D389_41BA_DE64D8A2578D_es_0_1.jpg
imlevel_0AAE10FC_1B1A_8E83_41B9_A5B4264D8C1B.url = media/popup_CB2C6C43_ECA0_D389_41BA_DE64D8A2578D_es_0_2.jpg
imlevel_0AAE10FC_1B1A_8E83_41B9_A5B4264D8C1B.url = media/popup_CB2C6C43_ECA0_D389_41BA_DE64D8A2578D_es_0_2.jpg
imlevel_0AA9A0BC_1B1A_8E83_41BA_0B5121F938A8.url = media/popup_CB81070D_ECA0_5D99_41E6_934D2DE25784_es_0_0.jpg
imlevel_0AA9A0BC_1B1A_8E83_41BA_0B5121F938A8.url = media/popup_CB81070D_ECA0_5D99_41E6_934D2DE25784_es_0_0.jpg
imlevel_0AA9B0BC_1B1A_8E83_4196_4CB19D4DE5D1.url = media/popup_CB81070D_ECA0_5D99_41E6_934D2DE25784_es_0_1.jpg
imlevel_0AA9B0BC_1B1A_8E83_4196_4CB19D4DE5D1.url = media/popup_CB81070D_ECA0_5D99_41E6_934D2DE25784_es_0_1.jpg
imlevel_0AA980BC_1B1A_8E83_41AF_436E10103097.url = media/popup_CB81070D_ECA0_5D99_41E6_934D2DE25784_es_0_2.jpg
imlevel_0AA980BC_1B1A_8E83_41AF_436E10103097.url = media/popup_CB81070D_ECA0_5D99_41E6_934D2DE25784_es_0_2.jpg
imlevel_0AA9E0CE_1B1A_8E9F_41B1_31A94C2D6200.url = media/popup_CB8BDBB3_ECA0_7489_41E2_B77BF387F2E9_es_0_0.jpg
imlevel_0AA9E0CE_1B1A_8E9F_41B1_31A94C2D6200.url = media/popup_CB8BDBB3_ECA0_7489_41E2_B77BF387F2E9_es_0_0.jpg
imlevel_0AAFE0CF_1B1A_8E9D_41B7_B749458FB006.url = media/popup_CB8BDBB3_ECA0_7489_41E2_B77BF387F2E9_es_0_1.jpg
imlevel_0AAFE0CF_1B1A_8E9D_41B7_B749458FB006.url = media/popup_CB8BDBB3_ECA0_7489_41E2_B77BF387F2E9_es_0_1.jpg
imlevel_0AAE1099_1B1A_8E85_41B2_E3B771C01A98.url = media/popup_CBAFA1F4_ECA0_D48F_41E7_47D29D96B58B_es_0_0.jpg
imlevel_0AAE1099_1B1A_8E85_41B2_E3B771C01A98.url = media/popup_CBAFA1F4_ECA0_D48F_41E7_47D29D96B58B_es_0_0.jpg
imlevel_0AAF1099_1B1A_8E85_4185_C13AA2C7728C.url = media/popup_CBAFA1F4_ECA0_D48F_41E7_47D29D96B58B_es_0_1.jpg
imlevel_0AAF1099_1B1A_8E85_4185_C13AA2C7728C.url = media/popup_CBAFA1F4_ECA0_D48F_41E7_47D29D96B58B_es_0_1.jpg
imlevel_0AA91088_1B1A_8E83_41AA_47A0240DBBE9.url = media/popup_CBD65423_ECAF_F389_41AF_BB4A624157FB_es_0_0.jpg
imlevel_0AA91088_1B1A_8E83_41AA_47A0240DBBE9.url = media/popup_CBD65423_ECAF_F389_41AF_BB4A624157FB_es_0_0.jpg
imlevel_0AA96088_1B1A_8E83_41A6_4B0CA311FE9E.url = media/popup_CBD65423_ECAF_F389_41AF_BB4A624157FB_es_0_1.jpg
imlevel_0AA96088_1B1A_8E83_41A6_4B0CA311FE9E.url = media/popup_CBD65423_ECAF_F389_41AF_BB4A624157FB_es_0_1.jpg
imlevel_0AA97088_1B1A_8E83_4196_0C56276BDB7A.url = media/popup_CBD65423_ECAF_F389_41AF_BB4A624157FB_es_0_2.jpg
imlevel_0AA97088_1B1A_8E83_4196_0C56276BDB7A.url = media/popup_CBD65423_ECAF_F389_41AF_BB4A624157FB_es_0_2.jpg
imlevel_0A862E60_1B1A_9582_4191_0E51B456BB0A.url = media/popup_FB9829A7_DDEC_755A_41E3_B0DD03903FA0_es_0_0.jpg
imlevel_0A862E60_1B1A_9582_4191_0E51B456BB0A.url = media/popup_FB9829A7_DDEC_755A_41E3_B0DD03903FA0_es_0_0.jpg
imlevel_0A863E60_1B1A_9582_41B7_7F23A136140A.url = media/popup_FB9829A7_DDEC_755A_41E3_B0DD03903FA0_es_0_1.jpg
imlevel_0A863E60_1B1A_9582_41B7_7F23A136140A.url = media/popup_FB9829A7_DDEC_755A_41E3_B0DD03903FA0_es_0_1.jpg
imlevel_0A860E60_1B1A_9582_41AA_EB69FDE527D8.url = media/popup_FB9829A7_DDEC_755A_41E3_B0DD03903FA0_es_0_2.jpg
imlevel_0A860E60_1B1A_9582_41AA_EB69FDE527D8.url = media/popup_FB9829A7_DDEC_755A_41E3_B0DD03903FA0_es_0_2.jpg
imlevel_0A871E70_1B1A_9582_41B2_26BCB46A80B3.url = media/popup_FB9879A9_DDEC_7556_41D9_824E82D9F8C3_es_0_0.jpg
imlevel_0A871E70_1B1A_9582_41B2_26BCB46A80B3.url = media/popup_FB9879A9_DDEC_7556_41D9_824E82D9F8C3_es_0_0.jpg
imlevel_0A876E70_1B1A_9582_41B5_F9619359FDDC.url = media/popup_FB9879A9_DDEC_7556_41D9_824E82D9F8C3_es_0_1.jpg
imlevel_0A876E70_1B1A_9582_41B5_F9619359FDDC.url = media/popup_FB9879A9_DDEC_7556_41D9_824E82D9F8C3_es_0_1.jpg
imlevel_0A86BE81_1B1A_9282_41B0_9DA9E3DFC26B.url = media/popup_FB9889AA_DDEC_74AA_41E3_38E47B0F51AE_es_0_0.jpg
imlevel_0A86BE81_1B1A_9282_41B0_9DA9E3DFC26B.url = media/popup_FB9889AA_DDEC_74AA_41E3_38E47B0F51AE_es_0_0.jpg
imlevel_0A868E81_1B1A_9282_41A7_735478E89BBD.url = media/popup_FB9889AA_DDEC_74AA_41E3_38E47B0F51AE_es_0_1.jpg
imlevel_0A868E81_1B1A_9282_41A7_735478E89BBD.url = media/popup_FB9889AA_DDEC_74AA_41E3_38E47B0F51AE_es_0_1.jpg
imlevel_0A869E81_1B1A_9282_41B6_679380EFD44B.url = media/popup_FB9889AA_DDEC_74AA_41E3_38E47B0F51AE_es_0_2.jpg
imlevel_0A869E81_1B1A_9282_41B6_679380EFD44B.url = media/popup_FB9889AA_DDEC_74AA_41E3_38E47B0F51AE_es_0_2.jpg
imlevel_0A87CE93_1B1A_9286_41B0_EAE31B26D293.url = media/popup_FB98D9AB_DDEC_74AA_41E4_6608374B158E_es_0_0.jpg
imlevel_0A87CE93_1B1A_9286_41B0_EAE31B26D293.url = media/popup_FB98D9AB_DDEC_74AA_41E4_6608374B158E_es_0_0.jpg
imlevel_0A87DE93_1B1A_9286_41B1_8D5C39EBE271.url = media/popup_FB98D9AB_DDEC_74AA_41E4_6608374B158E_es_0_1.jpg
imlevel_0A87DE93_1B1A_9286_41B1_8D5C39EBE271.url = media/popup_FB98D9AB_DDEC_74AA_41E4_6608374B158E_es_0_1.jpg
imlevel_0A862EA3_1B1A_9286_41A6_A1842C831E48.url = media/popup_FB9929AC_DDEC_74AE_41EA_57F634D5024F_es_0_0.jpg
imlevel_0A862EA3_1B1A_9286_41A6_A1842C831E48.url = media/popup_FB9929AC_DDEC_74AE_41EA_57F634D5024F_es_0_0.jpg
imlevel_0A860EA3_1B1A_9286_41BA_355AC850AF62.url = media/popup_FB9929AC_DDEC_74AE_41EA_57F634D5024F_es_0_1.jpg
imlevel_0A860EA3_1B1A_9286_41BA_355AC850AF62.url = media/popup_FB9929AC_DDEC_74AE_41EA_57F634D5024F_es_0_1.jpg
imlevel_0A85ADFF_1B1A_967D_41AD_19BFE3DF8FB6.url = media/popup_FB9B29A1_DDEC_7556_41C8_F2DFCA8059A0_es_0_0.jpg
imlevel_0A85ADFF_1B1A_967D_41AD_19BFE3DF8FB6.url = media/popup_FB9B29A1_DDEC_7556_41C8_F2DFCA8059A0_es_0_0.jpg
imlevel_0A8AADFF_1B1A_967D_41AF_CDF8716A623C.url = media/popup_FB9B29A1_DDEC_7556_41C8_F2DFCA8059A0_es_0_1.jpg
imlevel_0A8AADFF_1B1A_967D_41AF_CDF8716A623C.url = media/popup_FB9B29A1_DDEC_7556_41C8_F2DFCA8059A0_es_0_1.jpg
imlevel_0A8ABDFF_1B1A_967D_41B0_B512B64145C6.url = media/popup_FB9B29A1_DDEC_7556_41C8_F2DFCA8059A0_es_0_2.jpg
imlevel_0A8ABDFF_1B1A_967D_41B0_B512B64145C6.url = media/popup_FB9B29A1_DDEC_7556_41C8_F2DFCA8059A0_es_0_2.jpg
imlevel_0A85EE1B_1B1A_9585_41B5_99155880EEA9.url = media/popup_FB9B79A2_DDEC_755A_41D5_BCD502F3F60A_es_0_0.jpg
imlevel_0A85EE1B_1B1A_9585_41B5_99155880EEA9.url = media/popup_FB9B79A2_DDEC_755A_41D5_BCD502F3F60A_es_0_0.jpg
imlevel_0A85FE1B_1B1A_9585_41A4_0CCF0915F4BF.url = media/popup_FB9B79A2_DDEC_755A_41D5_BCD502F3F60A_es_0_1.jpg
imlevel_0A85FE1B_1B1A_9585_41A4_0CCF0915F4BF.url = media/popup_FB9B79A2_DDEC_755A_41D5_BCD502F3F60A_es_0_1.jpg
imlevel_0A85CE1B_1B1A_9585_41AF_CF8EDDBF1531.url = media/popup_FB9B79A2_DDEC_755A_41D5_BCD502F3F60A_es_0_2.jpg
imlevel_0A85CE1B_1B1A_9585_41AF_CF8EDDBF1531.url = media/popup_FB9B79A2_DDEC_755A_41D5_BCD502F3F60A_es_0_2.jpg
imlevel_0A843E2C_1B1A_9583_41A7_72B400B6E4DF.url = media/popup_FB9B79A3_DDEC_755A_41D6_2076228D5F7E_es_0_0.jpg
imlevel_0A843E2C_1B1A_9583_41A7_72B400B6E4DF.url = media/popup_FB9B79A3_DDEC_755A_41D6_2076228D5F7E_es_0_0.jpg
imlevel_0A840E2D_1B1A_959D_41A1_3A41C19D9921.url = media/popup_FB9B79A3_DDEC_755A_41D6_2076228D5F7E_es_0_1.jpg
imlevel_0A840E2D_1B1A_959D_41A1_3A41C19D9921.url = media/popup_FB9B79A3_DDEC_755A_41D6_2076228D5F7E_es_0_1.jpg
imlevel_0A877E3F_1B1A_95FE_41B0_525176E4246F.url = media/popup_FB9BB9A4_DDEC_755E_41C1_9B427D437D15_es_0_0.jpg
imlevel_0A877E3F_1B1A_95FE_41B0_525176E4246F.url = media/popup_FB9BB9A4_DDEC_755E_41C1_9B427D437D15_es_0_0.jpg
imlevel_0A874E3F_1B1A_95FE_41AD_0BA62158825B.url = media/popup_FB9BB9A4_DDEC_755E_41C1_9B427D437D15_es_0_1.jpg
imlevel_0A874E3F_1B1A_95FE_41AD_0BA62158825B.url = media/popup_FB9BB9A4_DDEC_755E_41C1_9B427D437D15_es_0_1.jpg
imlevel_0A87BE3F_1B1A_95FE_41AE_2F22F58BA38D.url = media/popup_FB9BB9A4_DDEC_755E_41C1_9B427D437D15_es_0_2.jpg
imlevel_0A87BE3F_1B1A_95FE_41AE_2F22F58BA38D.url = media/popup_FB9BB9A4_DDEC_755E_41C1_9B427D437D15_es_0_2.jpg
imlevel_0A878E4F_1B1A_959E_41B2_AE5E0A308C46.url = media/popup_FB9BD9A6_DDEC_755A_41E6_0F23A3A54AC8_es_0_0.jpg
imlevel_0A878E4F_1B1A_959E_41B2_AE5E0A308C46.url = media/popup_FB9BD9A6_DDEC_755A_41E6_0F23A3A54AC8_es_0_0.jpg
imlevel_0A858E4F_1B1A_959E_41B7_F3D36CA8E517.url = media/popup_FB9BD9A6_DDEC_755A_41E6_0F23A3A54AC8_es_0_1.jpg
imlevel_0A858E4F_1B1A_959E_41B7_F3D36CA8E517.url = media/popup_FB9BD9A6_DDEC_755A_41E6_0F23A3A54AC8_es_0_1.jpg
imlevel_0A859E4F_1B1A_959E_41B1_116B14DE38FE.url = media/popup_FB9BD9A6_DDEC_755A_41E6_0F23A3A54AC8_es_0_2.jpg
imlevel_0A859E4F_1B1A_959E_41B1_116B14DE38FE.url = media/popup_FB9BD9A6_DDEC_755A_41E6_0F23A3A54AC8_es_0_2.jpg
### Popup Imágen
### Título
panorama_D20467B7_FC70_99D8_41E9_1347A9309D4B.label = "O Volter"
panorama_D7735CF0_FC17_8F59_41A8_64B7353BF6AE.label = Baño Pazo Trasalba
panorama_D69DAFDF_FC17_8947_41C2_F936A01AF81C.label = Biblioteca Pazo Trasalba
panorama_4BB3A1D9_46E7_4441_41C0_0728E03D857E.label = Café Español
panorama_311EB344_201F_F178_41B3_7DFBE7721D40.label = Casa Natal
panorama_C9AF9865_FC71_B778_41D2_574262D9E9FA.label = Cemiterio Vilanova de Allariz
panorama_D7033CA3_FC13_8FFF_41EB_26A1858A488F.label = Cociña Pazo Trasalba
panorama_D2E90892_FC10_F7D9_41C8_16C2F838820F.label = Cruceiro Pazo do Campo
panorama_EA1C94BB_FBA9_60A0_41B5_8145C08E4DB2.label = Despacho Pazo Trasalba
panorama_D6F73C84_FC10_8FB8_41E8_D3D04D0983A1.label = Dormitorio 1 Pazo Trasalba
panorama_D6E277FF_FC11_B948_41B6_C04FE81FA5CB.label = Dormitorio 2 Pazo Trasalba
panorama_F039D74F_E6D8_8CEE_41DD_98DDB513C9FE.label = Dormitorio 3 Pazo Trasalba
panorama_D68C769C_FC70_9BC9_41DD_2F051ADB2A26.label = Estatua Otero Pedrayo
panorama_CC875C3E_FC17_8EC8_41D7_347C2BFCDE48.label = Estatua de Lamas Carvajal
panorama_EA24F375_FB78_A1A3_41DF_71A080ADE7AE.label = Fundación Otero Pedrayo
panorama_EBE21378_FB78_A1A0_41BF_DDA0E006F4D3.label = Galería Pazo Trasalba
panorama_D1A2AB27_FC37_8AC7_4193_292391D9DD51.label = Hotel Compostela
panorama_2BF8724A_3A29_55C2_41C8_41BF7A4EE271.label = Hotel Miño
panorama_C3FBF2E4_D863_3F70_41CF_CC014B6441E4.label = I.E.S. Otero Pedrayo
panorama_CCF19D42_FC10_8EB8_41B6_72EDA24A9D04.label = Igrexa de Trasalba
panorama_08C49FF1_1B0E_BC9C_4192_83A4A918B424.label = Praza Maior
panorama_D20A3668_FC33_9B49_41ED_743871E9809D.label = Praza do Ferro
panorama_E9511634_FBA9_A3A1_41E9_B3E5F6747E39.label = Salita Pazo Trasalba
panorama_D7195299_FC10_9BCB_41E3_EA7476452EC0.label = Salón Pazo Trasalba
panorama_0732971B_136D_1772_41B0_5778FCB8518A.label = Santa María
panorama_34B84E18_268F_D6A5_419D_B9D5C472769C.label = Universidade
panorama_D782F4FD_FC11_7F48_41E1_453073BA73FC.label = Vestíbulo pazo Trasalba
panorama_08720549_1D11_6D8F_4188_E6DE81C3E1F7.label = Xardín Pazo Trasalba
panorama_C5A45DA8_D7AD_72E0_41D6_6EC0ADA5D82C.label = crono01gal
panorama_C61BBAE1_D7AD_9663_41C5_E27972704AD8.label = crono02gal
panorama_FA2EF1CA_DDD4_94EA_41E8_302D1A36F780.label = cronoPEDRAYO01pt
panorama_FB20F10A_DDD5_F56B_41D3_794B8643994F.label = cronoPEDRAYO02pt
panorama_F6786184_DC5D_B55E_41E5_EC32B7057003.label = roteiroPEDRAYO01PT
panorama_F5FFAD1B_DC5D_8D6A_41D5_FFA33FA14361.label = roteiroPEDRAYO02PT
panorama_54C8B0AE_4725_44C3_41C3_D0B85141A964.label = roteiroRISCO01gal
panorama_5D9585AC_4726_CCC0_41C7_ABCD6C130AE0.label = roteiroRISCO02gal
## Skin
### Etiqueta
Label_8EC66D55_9DF4_3EFD_41D4_4D032AB78532.text = "O VOLTER" +info
Label_F51D3405_F853_557E_41E2_54DEB32810DD.text = BAÑO
Label_8EF29E0B_9DF4_3A56_41BC_29BF1DB65CF6.text = BIBLIOTECA
Label_95DB1DB8_82EB_A96C_41C4_63F553CF4EEF.text = CAFÉ ESPAÑOL +info
Label_8EB13AEB_9DFC_1BD6_4198_305D81FD715E.text = CEMITERIO DESAN FRANCISCO +info
Label_F4C303F9_F852_D297_41DD_F6EBCD3DBBAE.text = COCIÑA
Label_CBB42249_DDD0_A643_41E6_F5D2C5D782DE.text = CRUCEIRO DO PAZO GAIÓN +info
Label_F58C8551_F852_F796_41EA_F48778555C5E.text = DESPACHO
Label_F5F8C79D_F853_728E_41EB_1165694D6648.text = DORMITORIO 01
Label_F5B31D88_F853_7777_414C_3AEAEEF2B2C0.text = DORMITORIO 02
Label_F516B1C5_F853_6EFF_41E4_1F12FCE4B628.text = DORMITORIO 03
Label_E854C242_F871_ADF5_41E8_9263587124C2.text = FALCUTADE DE XEOGRAFÍA +info
Label_F5E58EFE_F852_F28A_41D1_8213F5BBF6D7.text = FUNDACIÓN OTERO PEDRAYO +info
Label_FC1F236E_E738_84D1_41E9_853CF6CACAF6.text = GAL
Label_FFD2F0E8_DC2D_94D7_41D7_80B9C94550FF.text = GAL
Label_F529BB84_F852_F37E_41C1_040BB2072643.text = GALERÍA
Label_8956CBDE_9DFC_19F1_41A2_3D50A2CC8735.text = HOTEL COMPOSTELA +info
Label_895DACAB_9DFC_1E57_41DC_E18CCD3ABE25.text = HOTEL MIÑO +info
Label_CBB9813C_DDD0_A3C1_41E8_77A64986AE66.text = I.E.S. OTERO PEDRAYO +info
Label_8EE5EF7C_9DF4_3AB2_41E0_F8E530F939B7.text = IGREXA DE SANTA MARÍA NAI +info
Label_8E917037_9DF4_26BE_41E0_3F48045D80F6.text = IGREXA DE TRASALBA +info
Label_896F85D1_9DF4_29F2_41DE_7325AA64E496.text = MONUMENTO LAMAS CARVAJAL +info
Label_C861CF13_DDD0_BFC7_41E4_ACC2041DC38F.text = MONUMENTO OTERO PEDRAYO +info
Label_BC2A3C82_A07A_1603_41C0_498B3DA7A09F.text = O Programa Nortear agradece a colaboración na documentación á Fundación Otero Pedrayo
Label_FDAEC3A5_DC2C_F55E_41DA_FEE8D6F1C425.text = O Programa Nortear agradece a colaboração na documentação á Fundação Otero Pedrayo
Label_8EAED681_9DF4_EA52_41D2_0F5CCCB96C5D.text = PRAZA DO FERRO +info
Label_8EF88EC3_9DF4_3BD6_41C1_1F77AA1590C1.text = PRAZA MAIOR +info
Label_FCCEBE9B_E738_9C76_41C1_737A185D1E84.text = PT
Label_01099456_13BD_69F2_41A2_72E34AAB6D61.text = PT
Label_CBA81063_DDD0_A247_41DF_5194695F80C7.text = REDACCIÓN NÓS +info
Label_0D615E3F_1818_E904_41A8_D4E38C77EC4A.text = RÚA DA PAZ +info
Label_8927FC8B_9DF4_3E56_41CF_8478B6C68A9E.text = SALITA
Label_F56FEFED_F853_728F_41BF_A051B43A0E92.text = SALITA
Label_F4EAA64F_F852_D58A_41CC_A278E1EB1FD6.text = SALÓN, MAPA FOTÁN
Label_8909EBCA_9DF4_39D6_41CA_AB0530BCD948.text = VESTÍBULO
Label_F5324A4F_F852_FD8B_41DE_9C4EBCB72418.text = XARDÍN PAZO TRASALBA
### Imágen
Image_81B34937_9900_B82B_41DA_EB837683D905.url = skin/Image_81B34937_9900_B82B_41DA_EB837683D905_es.png
Image_89F10DAD_9901_581F_41C0_7EF52C3BFD82.url = skin/Image_89F10DAD_9901_581F_41C0_7EF52C3BFD82_es.jpg
Image_ADA0B997_A301_DB58_419B_B9A6B41836DE.url = skin/Image_ADA0B997_A301_DB58_419B_B9A6B41836DE_es.png
Image_BA35501F_A01A_0E00_41E3_E2F3CA9722B0.url = skin/Image_BA35501F_A01A_0E00_41E3_E2F3CA9722B0_es.jpg
Image_BA77A9EF_A01F_FE00_41DA_7E173B3CDE78.url = skin/Image_BA77A9EF_A01F_FE00_41DA_7E173B3CDE78_es.jpg
Image_BAAAE6E0_A01E_3200_418D_CCBBF4DB1BE6.url = skin/Image_BAAAE6E0_A01E_3200_418D_CCBBF4DB1BE6_es.jpg
Image_EC796FD8_DF51_BE41_41E2_60473CC98D09.url = skin/Image_EC796FD8_DF51_BE41_41E2_60473CC98D09_es.jpg
Image_F70396FD_F822_82CB_41ED_57918580C1E5.url = skin/Image_F70396FD_F822_82CB_41ED_57918580C1E5_es.jpg
Image_FDAA93A0_DC2C_F556_41BF_A39B46C1EF6C.url = skin/Image_FDAA93A0_DC2C_F556_41BF_A39B46C1EF6C_es.jpg
Image_FDAEB3A6_DC2C_F55A_41E0_6192099BF46C.url = skin/Image_FDAEB3A6_DC2C_F55A_41E0_6192099BF46C_es.jpg
Image_FDAF23A2_DC2C_F55A_41E9_F4F90FBBA274.url = skin/Image_FDAF23A2_DC2C_F55A_41E9_F4F90FBBA274_es.jpg
Image_FDAFF3A4_DC2C_F55E_41B4_2517519E1D5B.url = skin/Image_FDAFF3A4_DC2C_F55E_41B4_2517519E1D5B_es.jpg
Image_FDB003A9_DC2C_F556_41E4_2901475E1DA3.url = skin/Image_FDB003A9_DC2C_F556_41E4_2901475E1DA3_es.jpg
Image_FDB1F3A8_DC2C_F556_41E2_D6F777A7FD38.url = skin/Image_FDB1F3A8_DC2C_F556_41E2_D6F777A7FD38_es.jpg
### Texto Multilínea
HTMLText_B8B95866_ACFC_6625_41E5_1235304ED2DD.html = Bar de Tucho, o Volter
Dentro da sociedade reivindicativa e oposta ao franquismo merece un lugar destacado “O Volter”, o lugar “dos artistiñas”. Este bar, propiedade de “O Tucho”, foi xa nos anos 1950 sede de faladoiros clandestinos nos que famosos personaxes da cultura ourensá conspiraban pola defensa do galego e a liberdade. Polas súas mesas pasaron eruditos como Vicente Risco, Otero Pedrayo, ou Xaquín Lorenzo, mentres artistas da talla de Virxilio, Alexandro, Acisclo Manzano, os irmáns Quessada, Vidal Souto ou José Luis de Deus, decoraban as súas paredes con pinturas, murais e frases lapidarias. Desgraciadamente, este lugar emblemático da resistencia franquista de Ourense foi demolido en 1999, despois de padecer durante anos unha ruína inmerecida polo valor da súa historia.
Fonte: Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes e Universidade de Santiago de Compostela, José Somoza Medina, Tesis de doctorado, facultad de Xeografía e Historia, director Rubén Camilo Lois González, Desarrollo urbano en ourense 1895-2000
Casa museo Otero Pedrayo
Trasalba, 32172 A Bergueira, Ourense.
A Casa Museo de Ramón Otero Pedrayo, residencia habitual do escritor, encóntrase no lugar de Cima de Vila, en Amoeiro, parroquia de Trasalba, ao noroeste da provincia de Ourense.
As vizosas terras de Trasalba e os contactos humanos que alí se desenvolveron fan que Otero descubra moi cedo nestes lugares as esencias da cultura tradicional, a lingua, a paisaxe, os tipos humanos, algunhas marcas fundamentais do ser colectivo dos galegos. A casa de Trasalba e a súa contorna permítennos entender mellor a obra e o pensamento oteriáns.
A Casa Grande de Cimadevila é un dos grandes espazos simbólicos da cultura galega contemporánea. Por este lugar pasaron, moi especialmente en vida do escritor, multitude de amigos e irmáns na conciencia galeguista que ían escoitar a palabra xenerosa de don Ramón, angueiras e proxectos compartidos. Hoxe segue a ser un lugar de obrigada referencia.
Nestas dependencias custódianse parte dos obxectos persoais de Otero Pedrayo, así coma o contorno no que se desenvolveu a vida do escritor, procurando conservalo tal como era orixinariamente: estancias interiores, xardín romántico e propiedades adxuntas. Mais con algunhas modificacións, na procura dunha mellor atención e servizo aos visitantes. En sucesivas reformas construiuse un auditorio, salas de exposicións, recepción, biblioteca e unha libraría.
Consérvase na casa de Trasalba a biblioteca persoal de Otero Pedrayo, complementada con algunhas doazóns posteriores, así como mobles, fotografías e pinturas que o acompañaron en vida.
Salienta de xeito especial o Mapa de Galicia elaborado por Domingo Fontán (1788-1866) ao que Otero deu sempre unha significación especial na súa obra e na súa biografía.
Outros obxectos personais, manuscritos e materiais diversos que poden ser de interese para os investigadores, están depositados na Fundación Penzol (Vigo), creada no ano 1963 no ámbito da Editorial Galaxia como depositaria de parte importante da historia do galeguismo e da cultura galega contemporánea.
O salón de actos, construido 1993-94 nas vellas adegas, acolle as actividades públicas da Fundación e da Asociación de Amigos de Otero Pedrayo, e está permanentemente aberto para realizar congresos e xuntanzas de carácter cultural ou científico.
A Casa Grande de Cimadevila atópase na vila de Trasalba, no concello de Amoeiro, asentada na bocarribeira sobre os vales dos ríos Barbantiño e Miño. Sitúase a 12 quilómetros de Ourense, 76 de Vigo, 82 de Lugo, 96 de Pontevedra, 100 de Santiago de Compostela, 160 de A Coruña e 200 quilómetros de Ferrol.
Fonte: Fundación Otero Pedrayo,
Cemiterio S. Francisco
O 10 de abril de 1976, cando o reloxo da catedral ourensán daba ás oito da mañá, o escritor falecía na súa casa da rúa da Paz. O multitudinario funeral, celebrado dous días despois, reuniu a boa parte da intelectualidade galega e a moitas persoas expresamente chegadas de toda Galicia para honrar a quen con xustiza se ten dado en chamar Patriarca das letras galegas. Vestido co hábito franciscano e envolto na bandeira galega tal e como era o seu desexo, o seu corpo descansa no cemiterio de San Francisco, xunto aos de súa nai e súa esposa. Na discreta lousa que cobre os seus restos pódese ler: “Acouga no amor dos galegos e na paz de Deus”.
Fonte: Ramón Otero Pedrayo. Unha fotobiografía, de Afonso Vázquez Monxardín e Patricia Arias Chachero, publicada por Galaxia
Espolón da Praza Maior
O espolón da Praza Maior de Ourense, xunto co desnivel da mesma, é un dos atractivos que fan dela un lugar acolledor, orixinal, bonito. Foi construído en 1855 co fin de nivelar a praza, aproveitando as escaleiras que daban acceso ás vivendas. Na súa Guía de Ourense (1976), don Ramón Otero Pedrayo escribe: “Á beira oriental da praza, unha especie de palco disposto para o faladoiro e o lento e medio paseo crítico dos vellos, antecede ao soportal. É o vello espolón, hoxe moi esquecido”.
Fonte: Maribel Outeiriño, La Región
Estatua Otero Pedrayo
Este monumento atópase nun dos extremos da Praza do Corrixidor, no centro histórico. Consta dun pedestal de granito sobre o que se erixe a estatua, realizada en bronce de Otero Pedrayo. Foi realizado por Manuel Buciños en 1.983 por encargo do Concello. A escultura estivo inicialmente situada no parque da Alameda, ata que en 1988 foi trasladada a esta praza. Outro autor ilustre, Eduardo Blanco Amor, situou aquí aos protagonistas da súa novela A Esmorga, e non é de estrañar: a praza segue sendo hoxe día centro da vida nocturna de Ourense.
Fonte:
Facultade de Xeografía
Na Facultade de Filosofía e Letras da Universidade de Santiago de Compostela. Colexio de Fonseca, Rúa do Franco, s/n, 15782 Santiago de Compostela, A Coruña
Ingresa como profesor de Xeografía e Historia no corpo de catedráticos de Institutos de Ensino Medio, desempeña o seu labor en Burgos, en Santander (onde contrae matrimonio) e finalmente en Ourense.
Suspendido no seu emprego de catedrático en 1937, foi reposto na súa cátedra en 1948.
O seu maxisterio foi de gran importancia para atraer ao galeguismo a un puñado de estudantes que anos despois serían líderes do novo nacionalismo.
O 1 de abril de 1950 gana en Madrid a oposición á praza de catedrático de Xeografía na Universidade de Santiago (adxudicada a proposta unánime do tribunal o día anterior). Dá a última lección en Ourense o 28 de maio e a primeira en Santiago o 16 de outubro.
En 1958 cesou neste cargo por xubilación.
A tristeza da última lección o 5 de marzo de 1958 atenuouna a satisfacción de pronunciala en galego e na aula Magna da Universidade, hoxe da Facultade de Xeografía e Historia: Versou sobre “Unha visión xeral de Galicia”.
Fonte: Fundación Otero Pedrayo
Gran Café Español
Rúa do Vilar, 39, 15705 Santiago de Compostela, A Coruña
Local onde se celebraban tertulias onde participaban intelectuais como Ramón Otero Pedrayo, Fernández del Riego, Luís Seoane, Manuel Colmeiro, entre outros. Estivo aberto na rúa do Vilar e nos anos trinta mantivo unha tertulia caracterizada polo interese artístico e literario, formada por artesáns, empregados, estudantes e artistas. No español xéstase a constitución dun grupo local do comité Cooperación Intelectual. Convídase a varios poetas para pronunciar conferencias, e un dos escritores invitados é García-Lorca.
Inaugurado na rúa das Orfas, o local trasladouse á Rúa do Vilar cara ao ano 1917 ou 1918, segundo refire Mercedes Pintos no libro A lume lento, editado por Hostalería Compostela.
Pintos describe un amplo local, «decorado con espellos, con capacidade para catrocentas persoas sentadas, ao que se accedía por unha porta giratoria». Ao fondo, mirando ao Casino, unha barra grande e maxestosa e, ao seu lado, «o escenario no que as orquestras combinaban repertorio clásico e de rabiosa actualidade». Completan a decoración, engade a autora, mesas de cristal ou mármore (para os xogadores de dominó) e os grandes diváns para os faladoiros, que fan deste café, sen dúbida, o máis selecto de Galicia.
Fonte: Mercedes Pintos no libro A lume lento, cen anos de hostelería en Compostela 1999
"… hei de confesar a importancia que tiveron os cafés na miña formación durante os meus anos de estudante na Universidade de Santiago de Compostela. Non ía entón aos cafés para ter un lugar quente onde estudar como facían a maioría dos meus compañeiros que vivían en incómodas fondas, pois era un privilexiado que tiña unha confortable casa. Se ía ao café era para participar no faladoiro de Ramón Otero Pedrayo, primeiro no Español e despois no Derby. Alí aprendín moitas cousas, tantas ou máis que nas aulas universitarias. Os contertulios habituais eran Ramón Piñeiro, Domingo García Sabell e Carlos Maside, ademais dalgún médico ilustre como Ramón Baltar e Ramón Rodríguez Somoza."
Fonte: Discursos académicos. Real Academia de Bellas Artes de San Fernando. Los cafés históricos. Antonio Bonet Correa
Hotel Compostela
Rúa do Hórreo, 1, 15701 Santiago de Compostela, A Coruña. Asamblea fundacional Editorial Galaxia 25/07/1950
O antigo soar da Casa da Inquisición, na esquina da actual praza de Galicia, está ocupado desde 1927 polo Hotel Compostela. Nos seus escritos Otero Pedrayo lembra o edificio: “Ha desaparecido hace muchos años el gran edificio correcto y entonado, traza del ilustre Casas y Novóa, de la Inquisición. Algunos románticos sufrieron en sus calabozos. Casiano del Prado y Ramón de la Sagra los conocieron. Románticos de la poesía de la ciencia, que en el primer diecinueve tiene su color y su brío románticos. De aquella casa salió Porlier para la horca del Campo de la Leña”.
Fonte: Cartas á nai, 1905-1950, Ramón Otero Pedrayo. Por Eladia Pedrayo Ansoar, Patricia Arias Chachero, Mónica Pazos Martínez.
Xosé Luís Franco Grande, destacado pola súa "participación esencial" (en verbas dá RAG) no desenvolvemento do proxecto da Editorial Galaxia e a súa unha intensa produción como articulista. É ademais o autor do Dicionario galego- castelán (1968), que sumou medio millón de exemplares vendidos, e do Vocabulario galego - castelán (1972), quen no seu libro Os anos oscuros di:
“Dicir que Galicia era entón un deserto é dicir moi pouco. Galicia, para un rapaz que chegase a Santiago en 1954, ou non existías, ou, como no meu caso e no de moitos, era algo que un sospeitaba porque o levaba dentro. Era unha realidade magoante, presente e ausente a un tempo. Pero máis que nada, unha realidade presentida. Pois o que hoxe lle é dado á xente – información, publicacións, un ambiente, unha realidade determinada...- non existía daquela. Galicia fómola descubrindo uns cos outros, falando nos baixos do hotel Compostela, nos claustros da Facultade, nas rúas e, máis que nada, por Ramón Piñeiro […] No curso 1955-56 a nosa tertulia do hotel Compostela pasou ao café Español, da rúa do Vilar, agás os sábados xa que don Ramón collía o Castromil para ir a Trasalba. Por iso, os sábados, a tertulia facíase sen Otero Pedrayo. Arredor de don Ramón xuntabámonos os mesmos do hotel Compostela e algún máis que se foi incorporando ao grupo. Viñan tamén Ramón Piñeiro, Río Barja e Fermín Bouza-Brey, que vivía na casa contigua ao café Español. […]
Fonte: Fundación Otero Pedrayo,
Esta tertulia tiña un carácter moi distinto da do Compostela, aínda sendo a maioría de nós os mesmos. A presenza de don Ramón cambiara por enteiro o ambiente. Máis que conversar, o que facíamos era escoitar os longos monólogos de Otero Pedrayo. A súa prodixiosa memoria, o seu verbo caudaloso, a súa inmensa enerxía vital, todo el se nos aparecía coma unha fervenza, coma unha forza da natureza, coma un prodixio en continua transformación. Era a súa maneira máis natural de se producir. Pero tamén escoitaba, preguntaba e contestaba a canto se lle requería. Por don Ramón tiñamos unha idea moi clara e un coñecemento directo dos seus compañeiros de xeración. Aínda estaban vivos Florentino Cuevillas e Vicente Risco, e por don Ramón tivemos noticias vivas e directas das súas grandezas e miserias.
Fonte: Xosé Luís Franco Grande
Hotel Miño
Como lembraba esoutro día Afonso Vázquez Monxardín nun artigo sobre a Gastronocracia galega, a maioría dos actos importantes neste país, políticos ou culturais, fixéronse arredor dunha mesa con viandas. Velaí un bo exemplo: o banquete que lle dan os galeguistas ourensáns a Emilia Docet, Miss España, o 16 de xuño de 1933 no Hotel Miño, no mesmo acto no que o poeta Manuel Luís Acuña recibía o premio literario Manuel Murguía.
Fonte: Marcos Valcárcel López
Rexistramos os presentes, de esquerda a dereita e de atrás cara adiante: Vicente Risco; o propietario da reloxería ourensá El Cronómetro; Ramiro Illa Couto; Leuter González Salgado; Ánxeles Otero (a Zoqueira, esposa de Adolfo Otero, o dono dos Almacenes Populares); Álvaro Cunqueiro; Emilia Docet; Manuel Luís Acuña; Ramón Otero Pedrayo; María Luz Morales; Ricardo Fernández Morais; María Xosefa Bustamante Muñoz (Fita, esposa de Otero Pedrayo); Eduardo Blanco Amor; Xoán Luis Ramos Colemán; Miguel Valencia Fernández; J. Villagarcía; Roberto Vázquez Monxardín; Elina Carballo; Esther Peña Bouzas; Alfonso Vázquez Monxardín; Manuel Peña Rei; Emilia Blanco Maneiro; Xosé Goyanes e Daniel Piñeiro.
Fonte: Publicación do Arquivo histórico provincial de Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo
Rúa Padre Feijóo, 14, 32005 Ourense
No mes de setembro de 1898, con 10 anos, ingresa no instituto. Faino no Centro Provincial de Instrucción, hoxe Instituto Otero Pedrayo, inaugurado en 1896 nas inmediacións do xardín do Posío. De contado segue con entusiasmo e verdadeira dedicación as explicacións de Retórica e Poética do director do centro, o astorgano Marcelo Macías, de Eduardo Moreno López a quen nunca esquecerá e de quen dirá ter herdado os alicerces do seu amor pola Xeografía, ou de Salvador Padilla, catedrático de Castelán e Latín.
Fonte: Fundación Otero Pedrayo,
En 1919 gaña as oposicións a catedrático de Instituto e a partir de entón vai ver a aula desde o estrado e a dispoñer de tribuna e de oíntes seguros. Desde Burgos, primeira praza, pasa por traslado a Santander e acaba en Ourense o 1 de outubro de 1921 por permuta con Don Vicente Serrano Puente, que se xubilou como catedrático do Instituto Pai Isla de León (contaba que para vender mellor o seu manual da materia asinaba Brücke). Agora é el quen administra as leccións e os tempos. Igual que fora mellor estudoso que estudante, sería mellor mestre que profesor. Non se interesaba especialmente por métodos, programas e “deseños curriculares”. El dáballe vida á palabra, grazas ao seu bo falar e ao entusiasmo con que o facía. Un día triste tivo que ser para el, o 21 de agosto de 1937 porque nesa data foi cesado como catedrático por resolución da Xunta Técnica do Estado, sancionado pola súa actividade de membro do Partido Galeguista durante os anos da República. Veu a substituílo desde A Coruña Don Gonzalo Valentí, futuro catedrático do Instituto Pai Isla de León. A resposta de Don Ramón ao comunicarllo foi convidarlle a comer con el. Doce anos terán que pasar (ata 1948) para que se lle abran de novo as aulas do Instituto de Ourense. Podemos imaxinar a emoción que sentiría ao ter outra vez púlpito despois de tantos anos calado.
Pouco antes de falecer, no mes de novembro de 1975, os seus antigos alumnos do Instituto de Ourense rendéronlle unha homenaxe. Foi a última vez que falou en aula do seu querido Instituto, que agora leva o seu nome. Con iso pechábase un círculo: entrara naquel Instituto case oitenta anos antes.
Fonte: Carlos Baliñas, Don Ramón en el Aula.
Igrexa Santa María a Maior
O día despois do nacemento, o 6 de marzo, bautizárono na igrexa parroquial de Santa María a Maior.
Probable emprazamento da primitiva catedral de Ourense. Reconstruída no 1084 como reza nunha inscrición lateral: “Está aberta para todos a porta deste sacro templo. Os fieis cristiáns derramen aquí os seus corazóns diante de Deus e choren amargamente os seus pecados e entrando así aflixidos saian alegres porque Xesucristo perdoa as culpas a quen as confesa e as chora. O bispo Ederonio empezou a fábrica desta igrexa na era de 1122, ano de 1084”
Aquela igrexa demoleuse no ano 1722 para levantar a nova igrexa de estilo barroco. Da primeira basílica só quedan unhas columnas e os seus capiteis de mármore, no segundo e terceiro corpo. Ao exterior tres corpos e tres cales enmarcadas en pilastras acanaladas e na zona superior motivos heráldicos no frontón e dous torreóns aos lados.
Interior con planta de cruz latina con bóveda nervada e retablo churrigueresco en madeira en cuxo centro se alberga a imaxe barroca de Santa María Nai.
Fonte: Cartas á nai, 1905-1950, Ramón Otero Pedrayo. Por Eladia Pedrayo Ansoar, Patricia Arias Chachero, Mónica Pazos Martínez.
Igrexa de S. Pedro de Trasalba
A Igrexa de San Pedro, próxima á Casa Grande de Cima de Vila, foi o lugar no que se bautizou Enrique Otero Sotelo, pai de Otero Pedrayo. O templo tamén era moi frecuentado pola súa nai durante as estadías en Trasalba. A construción posúe numerosos elementos románicos, un dos tres momentos artísticos únicos en Galicia para Pedrayo, xunto co céltico e o barroco. Para el, o campo sempre é románico, e viaxando polas parroquias campesiñas apréndese a interpretalo.
Fonte:
Monumento Lamas Carvajal
Inauguración do monumento a Lamas Carvajal no xardín do Posío de Ourense. Día de S. Martiño 1949. Construído en 1949, o monumento viña substituír outro xa desaparecido, alzado no ano 1918. O artista concibiu a figura central do novo conxunto arquitectónico como un vello busto en bronce, obra de Manuel Pascual. A imaxe complétase con dúas figuras de personaxes rurais, ataviadas coa vestimenta típica, obra de Antonio Faílde.
Como curiosidade cabe apuntar que a inauguración deste monumento, emprazado nunha esquina distinta onde hoxe en día está instalado, correspondeu á voz do escritor Ramón Otero Pedrayo. A súa intervención foi a primeira que deu nun acto público tras concluír a guerra. Quizais, un dos datos máis interesantes foi que o discurso que pronunciou nese momento declamouno en lingua galega.
Fontes: Galiciana, Europeana, patrimonio galego, la Voz de Galicia 29/02/2016.
Pazo Gaión
Pequeno e harmonioso pazo con capela, brasonado de tristeiras historias que inspiraron a don Ramón. Mercado polos avós de Otero e cedido por dona Eladia como escola na que impartiu clase o mestre poeta Noriega Varela; os nenos quentábanse queimando as madeiras que arrincaban do sobrado. Hoxe é un pardiñeiro; nas derradeiras décadas ollamos o seu esmoroamento. Don Ramón tivo que vender aquel tristeiro pazo pouco antes do seu pasamento, naqueles anos setenta da invernía do Señor de Trasalba, cando repetía, “son unha pantasma do século XIX”; teimaba coa morte e os amigos dicíanlle “pase esa folla don Ramón...”.
Fonte: Felipe-Senén López Gómez, Trasalba onte, Trasalba hoxe, Trasalba sempre.
O pazo Gaión, tamén chamado Pazo de Trasalba ou do Campo, lindeiro coa casa familiar de Otero Pedrayo pertenceu durante algúns anos á familia Otero Pedrayo, que o adquirira a través dunha compra.
“Daba medo de noite o pazo chamado Pazo do Campo, tamén do patrimonio. Aínda habitaba un trenco vello de non boas intencións. Falábase do amo antigo que andaba de noite pedindo que lle racharan o hábito franciscán” (A historia de un neno: 20)
Neste señorial e ruinoso edificio inpirarase Ramón Otero Pedrayo para situar o Pazo da Seara onde viven os Doncos coprotagonistas de Os Camiños da vida.
“O dos Doncos era nomeado Pazo da Seara. Un dos mellores daquelas xurisdicións. O corpo da casa, ergueito en fina cantería, obra limpa dos barrocos do dezasete, só se franqueaba ós camiños pola grande fachada composta da capela barroca lindamente tallada en pilastras, bandas de roseiras en linteis retortos e a muralla ameada do patio, na que se abría o portal, e cara ó nacente, por unha chea de fiestras enreixadas, coma de mosteiro, dispostas en dúas fiadas, as de enriba bicadas polas longas pólas do souto da outra banda do camiño, sombrizo e temeroso na noite. No patio medraban buxos marelos pola vellez e deitaba a fonte. Polo sur e poñente, o pazo, plantado coma un señor, dominaba a larganza das mellores terras de seu patrimonio. Comezaban no xardín, na horta e no pomar e corrían en mainas baixadas de nabeiras, bacelos, lameiros e montóns de arboredos, cinguidas en xunto pola grande parede de forras coroadas por capias e cabaletes. Ó agarimo delas envellecían retortas oliveiras. ..” (Camiños da Vida 79-80).
Eladia Pedrayo, cando o matrimonio (Ramón e Fita) chegou a Trasalba quixo sorprendelos cun singular e custoso presente, o cruceiro que inda hoxe está colocado en fronte do Pazo Gaión e en cuxo pé podemos ler:
“Pra devoción e consolo dos veciños e pasaxeiros, ca lembranza da pasion do noso señor mandaron facer iste cruceiro don R. Otero Pedrayo, sua nai e sua esposa. Foi labrado por o maestro Desiderio García. 1948.”
Fonte: Cartas á Nai, por Ramón Otero Pedrayo, Eladia Pedrayo Ansoar, Patricia Arias Chachero e Mónica Pazos Martínez. Fundación Otero Pedrayo
Praza do Ferro, Ourense
A ruta dos galeguistas, que percorreu Otero Pedrayo no ano 1927 xunto a Vicente Risco e Ben-Cho-Sey, entre Ourense e San Andrés de Teixido (Cedeira). Un camiño que partía da Praza do Ferro da cidade de As Burgas e que percorre diversas vilas das provincias de Ourense, Lugo e A Coruña (Vilamarín, Monterroso, Palas de Rei, Lugo, Rábade, Vilalba, As Pontes e Ortigueira, entre outras). Non fixeron todo o percorrido a pé.
Fonte: Consello da Cultura Galega
Rúa da Paz, Ourense
Rúa da Paz, 25, 32005 Ourense. Lugar de nacemento.
Ramón Otero Pedrayo naceu o 5 de marzo de 1888 no segundo andar do inmoble que actualmente ocupa o número 25 da ourensá rúa da Paz. Esta céntrica rúa, chamada até 1839 dos Zapateiros polos moitos que nela se estableceran, era a finais do século XIX unha vía burguesa e comercial, onde fidalgos e artesáns residían en tranquila convivencia.
Foi o único fillo de Eladia Pedrayo Ansoar e Enrique Otero Sotelo, que levaban casados cinco anos cando naceu o seu primoxénito. O pai era un home culto e liberal, coñecido na cidade polo exercicio da súa profesión, a medicina, e por se ter posicionado públicamente sendo deputado provincial, a favor do poeta Manuel Curros Enríquez fronte a empincha do bispo Cesáreo cando a publicación de Aires da miña terra.
Fonte: Fundación Otero Pedrayo,
O pequeno Ramón, escoitará da boca da súa avoa de Trasalba, Vicenta Sotelo Puga, coñecida familiarmente como mamá Tenta, unha chea de historias en lingua galega. Contos de pazos e fidalgos, de monxes exclaustrados, de vellos personaxes populares da aldea; anécdotas de veciños e antepasados que andando o tempo, recreará sen apenas modificar, na súa obra literaria. Vicenta Sotelo, que nunca quixo abandonar a casa aldeá, está enterrada nunha arca de pedra acaroada ao muro da igrexa parroquial de Trasalba.
Fonte: Patricia Arias Chachero, Fundación Otero Pedrayo.
1928
En 1928 a editorial Nós edita Os camiños da vida, a primeira gran novela do escritor chamada a converterse nunha das obras fundamentais da literatura galega contemporánea. A obra retrata a vida de dúas familias veciñas, os Doncos e os Puga, representantes do cambio social que trouxo consigo o ascenso da burguesía e a caída da vella fidalguía galega. Dous anos despois a mesma editorial imprenta Arredor de si, peza clave para achegarse á xeración literaria de Otero e para comprender a maneira de ver e entender o mundo do escritor. Trátase dunha novela de aprendizaxe que describe a transformación de Adrián Solovio, o protagonista, desde o individualismo ao compromiso co ideario galeguista. Vicente Risco cualificaraa como o retrato xeracional do grupo.
Na década dos anos 30 consolidase a fama de home culto e polígrafo do escritor. A súa figura cobra peso na sociedade galega a través das intervencións públicas e dos innumerables artigos que asinou nas páxinas de Nós, El Pueblo Gallego, Céltiga, A Nosa Terra e en xeral en canta publicación llo pedía.
Neste clima de enfebrecida actividade, a inminente chegada da República fai que algúns galegos, Otero entre eles, vexan a posibilidade de acadar a autonomía de Galicia. Iníciase entón un período de entusiasmo e traballo intenso para o escritor. En 1930 percorre a provincia de Ourense dando mitins de carácter nacionalista e anticaciquil. En abril do ano seguinte fúndase o Partido Nazonalista Repubricán d´Ourense coa vontade de concorrer as inminentes eleccións ás Cortes constituíntes.
O PNRO, presidido por Ramón Otero Pedrayo que se presenta como candidato ás Cortes Constituíntes, defendía a autonomía de Galicia, a cooficialidade das linguas galega e castelán e unha reforma que permitise a transferencia dos servizos públicos estatais a Galicia. Otero acada a acta de deputado pola súa provincia e xunto a Castelao e Ramón Suárez Picallo, defenderá no Parlamento de Madrid un modelo federal.
1931
En decembro de 1931 participa en Pontevedra na fundación do Partido Galeguista de cuxo primeiro Consello Executivo formará parte. Ante a inminente consideración da República como estado laico, Otero, conservador e católico, tenta que o nacionalismo galego conserve o maior grao posible de confesionalidade nas institucións. O 25 de outubro de 1931 o seu nome e o dun destacado grupo de nacionalistas aparece asinando un documento moi difundido na prensa do momento que levará por título Afirmación católica dun grupo de nacionalistas, o escritor decántase publicamente con respecto á confesionalidade do Estado.
Pese a disentir das propostas do PG no tocante ao laicismo do estado, Otero acatou as decisións da maioría e non abandonou o partido. Participou activa e lealmente na campaña do plebiscito do Estatuto e compartiu a alegría do triúnfo acadado o 28 de xuño de 1936. Tras o levantamento militar do 18 de xullo, chegarían días aciagos para o escritor e os seus compañeiros. Ramón Otero Pedrayo debe enfrontarse ao asasinato e exilio de moitos dos seus camaradas e comproba en carne propia como o seu conservadorismo e a defensa pública da relixión católica, non van ser suficientes para evitar a incoación dun expediente de responsabilidades políticas que rematará coa separación da cátedra do instituto ourensán.
1937
O 21 de agosto de 1937, un ano despois do inicio da Guerra Civil, unha orde ditada polo poder franquista acabado de instaurar, obriga a Ramón Otero Pedrayo a cesar como profesor de instituto. Durante algo máis de once anos, até o 8 de novembro de 1948, permanecerá privado do dereito de impartir nas aulas. Nos anos inmediatamente anteriores ao 48, nun arrebato de dignidade e coherencia, negarase pese as continuas peticións gobernamentais, a solicitar formalmente o reingreso no corpo de profesores. Afirmaba teimudamente que nunca pedira que lle quitaran o traballo e que non pensaba pedir que llo devolvesen.
Os anos que estivo apartado do ensino foron economicamente difíciles para a familia que sobrevivirá grazas aos beneficios que xeran as terras de Trasalba e á venda de parte importante do patrimonio. A dura situación da época impide ademais que o escritor continúe escribindo en lingua galega. Faino en castelán e asinando con pseudónimo para non usar o seu verdadeiro nome en textos redactados sen liberdade, nunha lingua que considera imposta. Luís de Alba, Santiago Amaral, Luís Peñanofre ou Juan Gallego convértense nas firmas habituais nesta época. Misión, La Región, Posío e Santo e Seña serán algunhas das publicacións que recollan estes traballos.
1950
A piques de cumprir os 62 anos, en abril de 1950, preséntase ilusionado ás oposicións que o habían converter en profesor de Xeografía e Historia na Facultade de Filosofía e Letras da Universidade de Santiago de Compostela. Tras obter o voto unánime do tribunal opositor, o 17 de outubro dese ano, ás 10 da maña imparte, na aula número 1 da facultade compostelá, a primeira clase das moitas que dará nos oito anos que exerceu como catedrático universitario. Instalado coa súa dona no Hotel España, na rúa Nova, inicia esta nova andaina profesional, á que con frecuencia se referirá como os anos máis felices da súa vida.
A docencia, o respaldo dos amigos, os novos pulos que toma a nosa cultura despois de tantos anos adormecida e a compaña e o esforzo dun círculo de mozos universitarios animan a vida do mestre ourensán. Foi esta unha época intensa e literariamente fecunda. Parte importante dos escritos elaborados neste tempo permanecen hoxe inéditos.
O 25 de xullo de 1950 celebrouse no bodegón do Hotel Compostela, en Santiago, a Asemblea fundacional da Editorial Galaxia. Baixo a presidencia de Ramón Otero Pedrayo, o Patriarca das Letras, e coa presenza de personalidades senlleiras do galeguismo, como Manuel Gómez Román, secretario do Partido Galeguista configurábase daquela o núcleo principal da resistencia cultural e política do galeguismo, obrigado á clandestinidade e ao exilio despois da Guerra Civil. Francisco Fernández del Riego, Xaime Illa Couto e Ramón Piñeiro foron as tres personalidades que desde o primeiro momento orientaron a editorial, comprometida coa recuperación da lingua e da cultura galega, nos tempos difíciles da Ditadura.
Ramón Otero Pedrayo, profesor universitario en Compostela, traballa nestes anos con ilusión e entusiasmo na recuperación cultural de Galicia. En contacto directo co círculo de intelectuais que alentan a editorial, publica nas súas máquinas Por os vieiros da saudade. Lembranzas e crónica de un viaxe a Buenos Aires, aparecida no ano 1952. Ademais, un traballo seu, “Na lembranza de Hölderlin”, forma parte de Presencia de Galicia, o primeiro número dos Cadernos da Colección Grial proxectados nun inicio por Galaxia como volumes temáticos. Serían o antecedente directo do que a partir do ano 1963 se chamaría Grial, Revista Galega de Cultura, publicación que ten chegado até os nosos días.
Son anos fecundos nos que o escritor asina gran cantidade de traballos. Entre eles paga a pena salientar O libro dos amigos (1953), unha orixinal colección de delicados bocexos biográficos de amigos e compañeiros falecidos.
Pedrayo entregado a unha actividade intensa e diversa, representa nestes anos a resistencia do galeguismo histórico. Moitos son os estudantes que se reúnen cada tarde con el no Café Español da compostelá rúa do Vilar para escoitar as súas disertacións. Algúns destes mozos conseguirán o que non lograran antes estudosos e amigos do escritor, a publicación dun libro de poemas. En 1958, o grupo Brais Pinto inaugura a súa colección de versos co libriño Bocarribeira. Poemas pra ler e queimar, único poemario editado en vida polo autor que sempre se mostrou remiso a dar a coñecer os seus versos.
Dous pasamentos escurecen a vida feliz do escritor nestes anos. O primeiro, o de Castelao en xaneiro de 1950, o segundo o de Eladia Pedrayo, súa nai, falecida o 4 de febreiro de 1957 cando estaba a piques de cumprir os 98 anos.
1958
O 5 de marzo de 1958, o día que cumpre 70 anos, Ramón Otero Pedrayo pronuncia a súa última conferencia como profesor universitario. A xubilación forzosa do intelectual reuniu no Paraninfo universitario a centos de persoas chegadas de toda Galicia para escoitar a última lección do mestre. Don Ramón diríxese en galego, segundo aclara porque llo pedira unha estudante, a un público expectante e entregado. A disertación, titulada “Unha visión xeral de Galicia” converteuse nun acto multitudinario de apoio e afecto ao escritor.
O 8 de xullo dese ano un nutrido grupo de intelectuais galegos viaxa a Trasalba para facerlle entrega ao escritor do libro Homaxe a Ramón Otero Pedrayo no LXX aniversario do seu nacemento, unha nova mostra de afecto que conmove fondamente ao literato. Ese mesmo ano impréntase en Caracas outro volume homenaxe titulado Ramón Otero Pedrayo. A súa vida e a súa obra.
Coa xubilación e o regreso á Ourense pechábase unha etapa de vehemente actividade. Nos anos que pasou en Compostela como profesor universitario, Ramón Otero Pedrayo deu conferencias por toda Galicia, asinou ducias de artigos e prólogos de libros, participou activamente da renovación da Real Academia Galega, coordinou a redacción dos tres tomos da Historia de Galiza e traballou en proxectos propios. De entre estes últimos cómpre destacar a peza teatral titulada O desengano do Prioiro (1952) e a colección de contos reunidos en Entre a vendima e a castañeira (1957).
Xubilado como profesor universitario, Ramón Otero Pedrayo divide o seu tempo entre a casa natal e a aldea de Trasalba. Son anos de intensa actividade para o escritor que, sempre disposto a traballar a prol da lingua e da cultura galega que sinte renacer, acode a todo canto curso ou conferencia se lle convida, redacta xenerosos prólogos, le pregóns, participa en actos públicos e escribe centos de desinteresados artigos e colaboracións xornalísticas. Consciente da transcendencia pública da súa persoa e esperanzado ante a actividade galeguista dos máis mozos, Pedrayo traballa con renovado entusiasmo por Galicia e os galegos.
O escritor, viaxa asiduamente a Santiago de Compostela para reunirse co numeroso círculo de amigos e mozos que visitan a casa do médico García-Sabell na Rosaleda, desde onde se xestiona nestes anos parte importante da actividade cultural da intelectualidade galega que estaba chamada a protagonizar o rexurdir das nosas letras tras a longa posguerra.
1975
O 12 de decembro de 1975 nun acto celebrado no Paraninfo do instituto ourensán onde traballara como profesor, recibe a calorosa homenaxe dos seus antigos alumnos que o agasallan coa edición de Teatro de Máscaras, unha colección de dezaseis pezas dramáticas breves asinadas en 1934, nas frecuentes viaxes en tren que o escritor facía a Madrid en compañía de Castelao, para asistir ás Cortes. De feito algunhas das obras foron escritas aproveitando o reverso dos discursos parlamentarios.
Filgueira Valverde afirmaba ter atopado os manuscritos entre os papeis de Castelao que se custodian no Museo de Pontevedra. Don Ramón di non lembrar nin gardar copia das obras que cualifica como “borranchos de comediolas” que divertían moito a Castelao nas “cansas seráns de presupostos nas Constituíntes”. Segundo deixou dito o propio Pedrayo, xurdiron a instancias do rianxeiro, quen fascinado polas innovacións teatrais da Europa da época procuraba unha renovación total do teatro galego emulando o teatro ruso que tivera a oportunidade de coñecer en París.